Zespół Aspergera to zaburzenie określone w Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania oraz w Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa. Dotyka wszystkich sfer rozwoju dziecka: sferę społeczną, poznawczą i emocjonalną”.
Zespół Aspergera (ZA) opisuje się jako całościowe zaburzenie rozwoju. Charakteryzuje się trudnościami w dostosowaniu się do obowiązków szkolnych i w funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej. Rozpoznanie następuje zazwyczaj po ukończeniu 5.roku życia dziecka, nierzadko jednak między 8. a 12. rokiem życia.
Dziecko lub dorosły uzyskuje diagnozę ZA, jeśli ich iloraz inteligencji osiąga poziom przeciętny lub wyższy. Należy podkreślić, iż nie zdarza się, by dwoje dzieci z ZA miało identyczne objawy. Niektóre symptomy mogą występować falami – przez jakiś czas nie rzucają się w oczy, następnie gwałtownie powracają. Sugeruje się, że ich pojawienie się przypada na okres, gdy dziecko jest zestresowane, zmęczone lub przestraszone. Natężenie objawów jest także różne.
Każdy chory z tym syndromem zachowuje się inaczej – w zależności od dnia, pory roku, humoru, zainteresowań itd. ZA należy do zaburzeń autystycznych i dotyczy osób z wyższego końca spektrum. Osoby te ogólnie osiągają wyższy poziom kompetencji we wszystkich kluczowych sferach funkcjonowania (interakcji społecznej, języku/komunikacji, wzorcach zachowań).
ZA uważa się za „łagodniejsze” zaburzenie. Gdy dziecko nie mówi pojedynczych słów do drugiego roku życia i nie używa prostych zwrotów słownych do trzeciego roku życia, to uzyskuje ono diagnozę autyzmu. Z kolei w typowym przebiegu ZA, dziecko zaczyna mówić wcześnie i daje sygnały rozwinięcia językowego ponad swój wiek. Chłopiec brzmi niemal jak mały profesor, a dziewczynkę można porównać do młodego filozofa. To wrażenie bierze się z niebanalnych i niecodziennych słów używanych przez te dzieci i często zadziwiającej jak na ich wiek elokwencji językowej.
Przyczyny zespołu Aspergera:
Istota niepełnosprawności w zespole Aspergera polega na zaburzeniu złożonych neurobiologicznych mechanizmów, odpowiadających za rozumienie społeczne. Dotychczas nie rozpoznano do końca wszystkich przyczyn, które doprowadzają u chorych do powstania ZA. Autyzm, jak i ZA jako jednostki kliniczne mają znaczną komponentę genetyczną. ZA może pojawiać się w rodzinach, w których występował autyzm.
Co najmniej jedna trzecia rodziców dzieci z zaburzeniem autyzmu lub ZA sama także ma objawy tych przypadłości neurologicznych. Ryzyko zachorowania na ZA rośnie wraz z wiekiem rodziców. Wśród innych przyczyn choroby wymienia się:
– toksoplazmozę,
– dziecięce porażenie mózgowe,
– urazy okołoporodowe,
– uszkodzenia centralnego układu nerwowego,
– przebyte infekcje.
Pewne jest to, że ZA nie jest spowodowany urazem emocjonalnym, zaniedbaniem lub brakiem miłości do dziecka.
Cechy charakterystyczne Zespołu Aspergera:
Dziecko z ZA często przywiązuje uwagę do szczegółów, których nikt inny nie zauważa, bezpośrednio
i bez ogródek wyraża swoje poglądy, które mogą być nawet obraźliwe lub niemiłe dla otoczenia. Złości się, gdy ktoś nie potrafi odczytać jego myśli.
W 1983 r. L. Wing podała następujące cechy kliniczne ZA:
– brak empatii;
– naiwny, niewłaściwy w danej sytuacji, jednostronny typ reakcji;
– pedantyczna, repetytywna mowa;
– uboga komunikacja niewerbalna;
– głębokie zaabsorbowanie pewnymi tematami;
– niezdarna, źle skoordynowana motoryka i dziwaczna postura.
Sam H. Asperger wymienił takie elementy ZA, jak:
– „zakłócenie integracji społecznej”;
– pedantyczny, dziwny język oraz brak odwzajemnienia w kontakcie;
– upośledzenie niewerbalnej komunikacji społecznej;
– powtarzający się, stereotypowy schemat zachowań i zabaw;
– pojedyncze, szczególne umiejętności i zainteresowania.
H. Asperger dodatkowo wspomniał o:
– bogatym zasobie słownictwa i bardzo dobrym myśleniu logicznym;
– zaskakujących reakcjach i doznaniach zmysłowych;
– słabej koordynacji ruchów i niezdarności;
– małej kontroli własnego zachowania.
Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy ZA można całkowicie wyleczyć. Wszystko zależy od tego, w jakim wieku pacjenta choroba została zdiagnozowana, w jakich obszarach pojawiają się deficyty i na
jaką skalę występują.
Oczywiście nie można zapominać o niezbędnej terapii, która potrafi zdziałać bardzo wiele. Ogromnie budującym faktem jest to, iż z ZA można żyć normalnie. Wiele dorosłych osób z tą przypadłością zakłada rodziny, podejmuje pracę, prowadzi udane życie towarzyskie.
Wiele zależy od osób, które przyjdą z pomocą, postarają się zrozumieć. Dlatego warto dokształcać, informować i wspierać się wzajemnie.
Zadawalającym akcentem będą wyniki badań, które dowodzą, iż w ostatnich kilkunastu latach liczba wysokofunkcjonujących uczniów oraz pacjentów z autyzmem i ZA wzrosła prawie dziesięciokrotnie. Osoby te pochodzą
z różnych środowisk społecznych, kulturowych i narodowościowych.
Nierzadko przejawiają nadzwyczajne talenty w naukach ścisłych, takich jak:
matematyka, fizyka czy nauki komputerowe. Wielu z nich ma zdolności plastyczne.
Każda z tych osób jest zdecydowanie inna.
Piśmiennictwo:
- Attwood T.; 2006 – Zespół Aspergera. Wyd. „Zysk i S-ka”, Poznań
- Borkowska A., 2010 – Zrozumieć świat ucznia z zespołem Aspergera. Wydanie I. Wyd.
„Harmonia”, Gdańsk
