Wrodzone wady serca są nieprawidłowościami serca występującymi od chwili urodzenia. Zasadniczo wyróżnia się kilka typów wrodzonych wad serca: ubytki przegród serca, nieprawidłowe odejścia dużych tętnic, połączenia pomiędzy dużymi tętnicami, nieprawidłowy spływ dużych żył do serca, zwężenia lub zarośnięcia zastawek lub naczyń.
Częstość występowania wad serca określa się na 0,6%-0,8% żywo urodzonych noworodków. Oznacza to, że w Polsce każdego roku rodzi się około 3000 dzieci z wadami serca. Wady częściej obserwuje się u wcześniaków i noworodków o niskiej masie ciała.
Przyczyny powstawania wrodzonych wad serca nie zostały dotychczas jednoznacznie określone. Prawdopodobnie o rozwoju wady serca nie decyduje jeden czynnik, ale kombinacja czynników genetycznych i środowiskowych. Związkami chemicznymi bezsprzecznie teratogennymi dla układu sercowo-naczyniowego są: talidomid, antagoniści kwasu foliowego i leki przeciwdrgawkowe. Ryzyko urodzenia dziecka z wadą serca wzrasta
u matek chorujących na różyczkę w pierwszym trymestrze ciąży, uzależnionych od alkoholu
i matek chorujących na cukrzycę insulinozależną. Wady serca częściej występują
u noworodków z zaburzeniami chromosomalnymi, takimi jak zespół Downa lub zespół Turnera.
Umieralność w przypadku poszczególnych wad serca jest zróżnicowana. Najniebezpieczniejszym okresem dla wszystkich dzieci z wrodzonymi wadami serca jest okres noworodkowy i niemowlęcy. Około 50% tych dzieci umiera w pierwszym roku życia, jeśli nie podejmie się właściwego leczenia. Jedynym skutecznym sposobem leczenia wad serca jest leczenie chirurgiczne czyli operacyjne.
Wyróżnia się następujące wady:
- Wady bezsinicze z prawidłowym przepływem płucnym
Zwężenie cieśni aorty
Zwężenie lewego ujścia tętniczego
Zwężenie zastawki pnia płucnego
Zwężenie lub niedomykalność zastawki dwudzielnej
Serce trójprzedsionkowe. - Wady bezsinicze ze zwiększonym przepływem płucnym
Przetrwały przewód tętniczy
Okienko aortalno-płucne
Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej
Częściowy nieprawidłowy spływ żył płucnych
Ubytek przegrody międzykomorowej
Kanał przedsionkowo-komorowy - Wady sinicze ze zmniejszonym przepływem płucnym
Zespół Fallota
Zarośnięcie zastawki pnia płucnego z ciągłą przegrodą międzykomorową - Wady sinicze ze zwiększonym przepływem płucnym
Całkowite nieprawidłowe połączenie żył płucnych
Zespół niedorozwoju lewego serca
Przerwanie łuku aorty
Wspólny pień tętniczy - Wady sinicze ze zmiennym przepływem płucnym
Przełożenie dużych tętnic
Odejście obu dużych tętnic z prawej komory
Serce jednokomorowe - Inne wady serca
Zespół Ebsteina
Wady naczyń wieńcowych
Pierścienie naczyniowe
Objawy jakie mogą sugerować istnienie wad serca u dzieci:
• szmery w sercu słyszalne w trakcie badania stetoskopem, wskazujące na nieprawidłowy przepływ krwi przez serce. Zwykle nasilają się przy gorączce, zmęczeniu czy niepokoju u dziecka,
• przyspieszony i utrudniony oddech (tachypnoe) oraz szybsze bicie serca (tachycardia),
• sinica występująca szczególnie na ustach, palcach rąk i nóg, pod paznokciami, nasilająca się w trakcie płaczu dziecka,
• nadmierne pocenie się, np. podczas jedzenia,
• bladość powłok dziecka,
• zaburzenia rytmu serca,
• powiększenie sylwetki serca w RTG,
• powiększenie wątroby, obrzęki,
• nieprawidłowe tętno na tętnicach obwodowych,
• niski przyrost wagi,
• zasłabnięcia, omdlenia, zawroty głowy, łatwe męczenie się, uczucie “kołatania” serca (u starszych dzieci),
Niestety, wady serca u dziecka mogą także przebiegać bez żadnych objawów i być wykryte przypadkowo w czasie badania. Wady serca są najczęściej występującymi wadami wrodzonymi u dzieci i stanowią jednocześnie jedną z najczęstszych przyczyn zgonu niemowląt w Polsce. U wcześniaków są one stwierdzane blisko dwa razy częściej niż u noworodków urodzonych o czasie. Rozpoznanie wady serca u dziecka możliwe jest już w 2 i 3 trymestrze ciąży.
Bibliografia:
B. Werner: “Wady serca u dzieci dla pediatrów i lekarzy rodzinnych”; wyd: Medical Tribune Polska
W. Kawalec, R.Grenda "Pediatria"PZWL
G. Herold “Medycyn wewnętrzna” PZWL
