Przekwitanie inaczej okres okołomenopauzalnym jest okresem przejściowym w życiu kobiety od pełnej dojrzałości płciowej do starości. W tym okresie dochodzi do szeregu fizjologicznych zmian e organizmie kobiety. Zanik miesiączkowania zalicza się do tych zmian.
Objawy charakterystyczne:
-uderzenia krwi od głowy- uczucie gorąca,
-bezsenność,
-bole głowy,
-brak koncentracji uwagi,
- labilność nastroju,
- Płaczliwość,
- Psychozy,
- Depresje,
- Nietrzymanie moczu,
- zatrzymanie wody w organizmie,
- Spadek libido,
- nocne pocenie się,
- spadek zdolności poznawczych,
- Zaburzenia pamięci.
Okres okołomenopauzalny można podzielić na 2 podokresy:
- okres przed ostatnią miesiączką ok. 6 lat
- okres po ostatniej miesiączce trwający ok. 6 lat
Zwiększone ryzyko zdrowotne chorób metabolicznych, sercowo-naczyniowych, nowotworów i osteoporozy oraz występujące objawy zespołu klimakterycznego i obniżona jakość życia w okresie okołomenopauzalnym stanowią jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się kobiet do lekarza w tym okresie życia.
Głównym objawem zaburzonej czynności jajników w tym okresie życia kobiety jest utrata cykliczności wydzielania estrogenów. Jest to spowodowane zanikiem zdolności wyzwalania rytmicznych bodźców dla podwzgórza przez OUN. Równocześnie z tymi zmianami postępują stopniowo procesy degeneracji i zaniku większości swoistych struktur jajnika. Najpierw zanika zdolność do pełnego dojrzewania pęcherzyka Graafa i komórek jajowych. Pierwszą oznaką rozpoczynającego się przekwitania jest zanikanie działania lutealnego – brak ciałka żółtego. Cykle stają się bezowulacyjne. Niedobór progesteronu i zmniejszone wydzielanie estrogenów powodują wzrost wydzielania gonadotropin przysadkowych. Zachwiany przebieg procesów hormonalnych przez sprzężenie zwrotne pogłębia nieprawidłowość procesów psychonerwowych.
Okres przekwitania dzielimy na 3 okresy hormonalne:
- okres – alutealny, braku ciałka żółtego
- okres – hipoesteogenny, zmniejszenie wydzielania estroenów
- okres – hipohormonalny, zmniejszonego wydzielania hormonów układu podwzgórze – przysadka – jajnik.
W 1 okresie obserwuje się niepłodność, zaburzenia rytmu cyklu miesięcznego, niekiedy krwawienia czynnościowe. Miesiączki występują coraz rzadziej, są bardziej skąpe.
W 2 okresie mogą pojawiać się dolegliwości bardziej uciążliwe dla kobiet. Są to zaburzenia wegetatywne i psychiczne, zwane objawami wypadkowymi. Kobiety skarżą się na uczucie gorąca w nadbrzuszu, klatce piersiowej, występuje zaczerwienienie twarzy i uderzenie krwi do głowy. Może występować przyspieszenie pracy serca, przyspieszenie oddechów, nadmierne pocenie się, bóle, zawroty głowy. Zaburzenia naczynioruchowe występują często podczas wysiłku, napięcia emocjonalnego. Po 2-3 latach objawy te ustępują bez leczenia. Niekiedy utrzymują się nawet do 68 r.ż. wśród zaburzeń psychicznych występują: silna labilność emocjonalna, wzmożona drażliwość, depresja, osłabienie pamięci. Zmiany te są problemem kobiety pracującej. Wpływają na aktywność i wydajność w pracy, bywają przyczyną konfliktu z otoczeniem.
Udowodniono, że w znacznym stopniu można ograniczyć częstość ich występowania oraz ich dokuczliwość, stosując zbilansowaną dietę dostarczającą wszystkich niezbędnych składników odżywczych lub ich ewentualną suplementację według wskazań lekarskich.
W okresie przekwitania zwiększa się zachorowalność na choroby nowotworowe narządu rodnego. W następstwie zaniku estrogenów występują zmiany narządowe i ogólnoustrojowe, zwiększa się ilość cholesterolu, postępują zmiany miażdżycowe, narasta otyłość, obserwuje się zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej. Do najczęściej spotykanych chorób ogólnych w tym czasie należą: nadciśnienie, zapalenie pęcherza żółciowego, cukrzyca zmiany zwyrodnieniowe stawów. Obecnie coraz częściej lekarzy zaleca stosowanie leczenia hormonalnego, które pozwala na stopniowe złagodzenie i zwolnienie przebiegu procesu z okresem przekwitania.
Piśmiennictwo :
Stachoń AJ. Ocena odczuwania wybranych objawów w zależności od fazy klimakterium i charakteru menopauzy. Prz Menopauz. 2013; 12(4): 315–320.
Sobstyl M, Tkaczuk-Włach J, Sobstyl J, i wsp. Czy istnieje skuteczna alternatywa dla terapii hormonalnej w leczeniu objawów menopauzal- nych? Prz Menopauz. 2013; 12(1): 92–96.
Dittfeld A, Gwizdek K, Koszowska A, i wsp. Wielokierunkowe działanie witaminy D. Ann Acad Med Siles. 2014; 68(1): 47–52.
