Rola położnej w podejmowaniu działań na rzecz wczesnego kontaktu matki z dzieckiem

[karolina.pityns]

Międzynarodowa Konfederacja Położnych (ICM) definiuję położną jako osobę, która została zakwalifikowana i pomyślnie ukończyła oficjalne i formalnie uznawane przez państwa, w którym się odbyły, studia położnicze oraz uzyskała kwalifikację wymagane dla posiadania licencji i/lub rejestracji praktyki położniczej. Położna zatem uznana jest za odpowiedzialnego specjalistę pracującego na zasadach partnerskich z kobietami, dając im potrzebne wsparcie, opiekę i radę w czasie ciąży, porodu i połogu, ponosząc pełną odpowiedzialność za prowadzenie porodów, zapewniając opiekę noworodkowi i niemowlęciu. Ważnym zadaniem położnej jest doradztwo i edukacja w zakresie zdrowia, nie tylko w odniesieniu do kobiety, ale całej rodziny i społeczności. Praca ta powinna obejmować edukację przedporodową i przygotowanie do rodzicielstwa i rozszerzyć się na zagadnienia dotyczące zdrowia kobiet, zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego a także opieki nad dzieckiem.
Natomiast wykonywanie zawodu położnej wg Ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U.2011.174.1039) polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz promocji zdrowia, w zakresie opieki nad kobietą, kobietą ciężarną, rodzącą i położnicą oraz noworodkiem.
Jak wynika z aktualnych zadań położnych, przewidzianych przez Rozporządzenie Ministra z dnia 7 listopada 2007 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę i położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego (Dz.U. Nr 210, poz.154) grupa ta jako samodzielny zawód medyczny ma m.in. największe możliwości wpływania na prawdziwą wolną od przymusu, uwzględniającą wszystkie istotne elementy promocję świadomego macierzyństwa. Kolejnym istotnym aktem prawny regulujący kompetencje położnej w zakresie pracy z kobietą i jej dzieckiem jest rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 139, poz. 1139, z późn. zm.), który m.in. wskazuje położną jako realizatorkę wprowadzenia postępowania umożliwiającego tworzenie więzi matki z dzieckiem i prawidłowe rozpoczęcie karmienia piersią (0 – 4. doba życia noworodka).
Również wprowadzone w życie 4 października 2012 r. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem (Dz.U z 2012, poz. 1100), uwzględnia wsparcie rodzącej i jej bliskiej osoby podczas porodu oraz w okresie połogu. Standard ten, który został opracowany na podstawie: wytycznych WHO, medycyny opartej na dowodach naukowych, praw pacjenta oraz doświadczeń w zakresie opieki nad matką i dzieckiem umożliwia zdrowej matce i zdrowemu dziecku bliski, fizyczny kontakt „skóra do skóry” aż do zakończenia pierwszego karmienia. Wg nowego rozporządzenia osoba sprawująca opiekę nad rodzącą zobowiązana jest do:
• położenia noworodka bezpośrednio na brzuchu matki, jeśli stan ogólny noworodka i matki pozwalają na to, oraz osuszenie i zabezpieczenia noworodka przed utrata ciepła;
• w III okresie porodu jeszcze przed urodzeniem popłodu przystawienia noworodka do piersi, jeśli stan ogólny noworodka i matki na to pozwalają;
• demonstrację karmienia piersią oraz przekazania informacji na temat sposobu otrzymania laktacji.
Położna jako osoba posiadająca kwalifikację m.in. do udzielania świadczeń pielęgnacyjnych, profilaktycznych i edukacyjno-zdrowotnych w zakresie opieki nad matką i noworodkiem powinna:
• dysponować wiedzą i umiejętnościami dydaktycznymi, aby skutecznie prowadzić edukacje rodziców;
• umieć dokonać oceny stanu emocjonalnego matki, jej aktywności i motywacji do opieki nad dzieckiem oraz samooceny matki dotyczącej karmienia piersią;
• dysponować rzetelną wiedzą na temat: znaczenia pierwszego kontaktu matki z dzieckiem po porodzie i fizjologii laktacji;
• mieć świadomość realnych korzyści wynikających z wczesnego kontaktu matki z dzieckiem oraz znać zasady jego bezpiecznego przeprowadzenia;
• umieć przeprowadzić obserwację pierwszego karmienia piersią z uwzględnieniem sposobu przystawienia dziecka do piersi, pozycji, efektywności ssania, a w razie potrzeby zaoferować pomoc oraz interweniować, kiedy jest taka potrzeba.
Rolą położnej w podejmowaniu działań na rzecz wczesnego kontaktu matki z dzieckiem, wynikającą z jej kompetencji, jest przede wszystkim promocja zdrowia, która w pierwszej kolejności polega na uświadamianiu rodziców, jak ważne dla budowania więzi jest zaangażowanie emocjonalne i poczucie odpowiedzialności za dziecko w czasie ciąży, podczas porodu i połogu. Położna jako osoba sprawująca opiekę nad kobietą w czasie ciąży i porodu powinna także uświadomić matkę, że ma ona prawo do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji związanych z porodem.
Do zadań położnej na sali porodowej należy inicjowanie i pomoc w poporodowym bondingu oraz zachęcanie matki do tego, by próbowała rozpoznać moment, w którym dziecko jest gotowe do ssania piersi. W okresie wczesnego połogu oraz pobytu matki na oddziale położniczo – noworodkowym (w systemie rooming-in) niezbędna jest rola edukacyjna. Położna powinna stworzyć kobiecie warunki do prawidłowej laktacji i podkreślić korzyści płynące z naturalnego sposobu karmienia.
Skuteczne podejmowanie działań na rzecz wczesnego, bliskiego kontaktu fizycznego matki z dzieckiem wymaga od położnej dużej, aktualnej wiedzy opartej na dowodach naukowych i wielu specyficznych umiejętności. Niezmiernie ważna jest również świadomość położnej kiedy kończy się jej rola i w jakim momencie należy przekazać matkę i noworodka pod opiekę specjalistyczną