Opiekę nad ciężarną jak i położnicą pełni złożony zespół terapeutyczny w skład, którego wchodzi lekarz, położna i pielęgniarka. Znaczącą jednak rolę pełni położna świadcząca usługi opiekuńcze względem swojej położnicy. Jej zadaniem jest opiekowanie się kobietą w różnym przedziale wiekowym we wszystkich aspektach życiowych. Na oddziale położniczym pełni ona jednak funkcję opiekuńczą, edukacyjną i rzecznika rodziny. Jest ona osobą, która całodobowo sprawuje opiekę nad swoją podopieczną i jej dzieckiem. Jej postawa charakteryzuje się profesjonalizmem, a zarazem wykazuje wiele empatii i zrozumienia. Położna w zależności od stanu ogólnego swojej podopiecznej wyręcza ją lub pomaga w wykonywaniu czynności życia codziennego oraz opieki nad dzieckiem.
Położna bezpośrednio po operacji jakim jest cesarskie cięcie kontroluje parametry życiowe swojej położnicy. Szczególną uwagę kieruje na samopoczucie pacjentki, która po 12 godzinach powinna zostać uruchomiona. Do jej zadań należy kontrolowanie diurezy oraz obserwacja w kierunku wystąpienia powikłań ze strony układu moczowego. W przypadku zaistnienia sytuacji niepokojących należy do jej obowiązku niezwłocznie zgłosić lekarzowi prowadzącemu. Do kompetencji położnej zalicza się zajmowanie się raną po cięciu cesarskim. W uzależnieniu od potrzeby wykonuje ona toaletę rany zwracając uwagę na nadmierne zaczerwienienie, opuchliznę oraz niepokojącą o nieprzyjemnym zapachu wydzielinę sączącą się z rany. Szczegółowej obserwacji dokonuje w kierunku zwiększających się dolegliwości bólowych. O zaistniałej sytuacji koniecznością jest poinformowanie lekarza. Ważnym elementem obserwacji jest wysokość dna macicy (bezpośrednio po porodzie na wysokości pępka, a po 10 dniach powinna być niewyczuwalna nad spojeniem łonowym). Konsystencja macicy powinna być twarda o wyraźnym zarysie. Nieodłącznym aspektem połogu jest również ocena odchodów połogowych, które w pierwszych dobach są krwiste a w następnych przechodzące w brunatno – żółte. Zdecydowanie niepokojącym objawem jest pojawienie się cuchnącej woni odchodów. Rolą położnej jest obserwacja położnicy pod kątem wystąpienia fizjologicznego zjawiska jakim jest Baby Blues. Taką pacjentkę i jej dziecko należy objąć szczególną opieką opiekuńczo położniczą. Bardzo ważnym aspektem jest wsparcie psychiczne.
Położna sprawuje opiekę nad położnicą i jednocześnie nad jej dzieckiem. Po cięciu cesarskim, gdy kobieta nie jest w stanie samodzielnie zająć się dzieckiem pełni ona bardzo znaczącą rolę. Do jej zakresu obowiązków należy karmienie noworodka, najlepszym sposobem jest nauka i zachęcenie położnicy karmienia piersią, choć bardzo często kobiety po cięciu nie mają wystarczająco dużo mleka dla swojego dziecka. Czynności higieniczno - pielęgnacyjne noworodka również należą do zakresu jej kompetencji. Szczególną uwagę powinna skierować na kikut pępowinowy, które jest bardzo łatwą drogą zakażenia. Należy objąć go pielęgnacją według zasad obowiązujących na danym oddziale. Położna obserwuje noworodka pod względem wystąpienia możliwych zaburzeń oddychania, objawów fizjologicznych po porodzie takich jak spadek masy ciała czy też objawów fizjologicznej żółtaczki. Należy pamiętać o wczesnym rozpoczęciu budowania więzi między matką a dzieckiem.
Położna wspiera położnicę, również jej najbliższych. Jednym z najważniejszych jej zadań jest edukacja położnicy oraz jej rodziny. Pierwszym etapem edukacji jest wyjaśnienie objawów fizjologicznych jakie występują w połogu (występowanie bólu podczas obkurczania macicy, odchody połogowe oraz bolesność piersi). Do jej zadań zalicza się uspokojenie i objaśnienie występujących zjawisk. W celu zdobycia umiejętności opieki nad dzieckiem przez matkę, położna powinna wzmocnić więź między nimi poprzez zachęcenie i zaangażowanie matki w opiekę nad noworodkiem. W pierwszej kolejności musi pokazać jak prawidłowo wykonywać czynności opiekuńczo – pielęgnacyjne oraz jak karmić nowonarodzone dziecko. Należy zwrócić uwagę matki na pielęgnację kikuta oraz prawidłowe chwytanie noworodka. Kolejnym etapem edukacji jest nauka przystawiania i karmienia piersią. Ważną rzeczą dla matki będzie zaprezentowanie jej sposobów przystawiania dziecka do piersi (naprzemiennie) oraz możliwych i wygodnych pozycji do karmienia (klasyczna, spod pachy, krzyżowa, boczna). Istotną częścią edukacji na temat karmienia stanowią informacje przekazane położnicy na temat higieny karmienia. W przypadku kobiet po cesarskim cięciu pomoc położnej jest niezbędna, gdyż częściej występują trudności związane z początkowo małą ilością pokarmu matki . W przypadku wystąpienia nawału pokarmu konieczne jest odciąganie go i możliwość przechowywania go (w temp. pokojowej do 12 h, w lodówce od 2-5 dni, w lodówkowym zamrażalniku 2 tygodnie i w zamrażarkach od 6 do 12 miesięcy). Przekazanie informacji na temat korzyści dla matki i dziecka wynikających z karmienia piersią ma szczególne znaczenie. Położnica, która decyduje się na karmienie znacznie wzmacnia swoją więź emocjonalną z dzieckiem, zmniejsza ryzyko krwotoku po porodzie (szybsza inwolucja macicy). Jest to wygodny i ekonomiczny sposób żywienia dziecka, ale jednocześnie zmniejsza ryzyko zachorowalności na raka piersi, jajnika i osteoporozy. Podczas karmienia szybciej zużywane są zapasy tłuszczu nagromadzone w czasie ciąży. Noworodek zyskuje odporność od matki i rozwija mięśnie około policzkowe, co w konsekwencji zapobiega krzywieniu się zgryzu. Jeżeli pacjentka zdecyduje się na zaprzestanie karmienia należy udzielić jej odpowiedniej edukacji i poinformować o konieczności zgłoszenie się do lekarza w celu uzyskania leków na zahamowanie laktacji.
Położna prezentuje swoim zachowaniem oraz pracą postawę szczególnej wyrozumiałości i otwartości na problemy swoich podopiecznych. Swoją empatią zdobywa zaufanie swoich pacjentek co skutkuje powierzaniem jej swoich prywatnych problemów. Na zadawane pytania i pojawiające się obawy udziela profesjonalnych i zrozumiałych odpowiedzi . Często pełni funkcję rzecznika między położnicą, a lekarzem.
Bibliografia:
Bręborowicz H. G., Położnictwo. Wyd. PZWL. Warszawa 2011: 184 – 186, 193 – 198
[Troszyński M., Położnictwo – ćwiczenia. Wyd. PZWL. Wydanie II. Warszawa 2008 : 257 – 262, 306 - 307
Studzińska – Makara M., Iwanowicz – Palus, Psychologia w położnictwie i ginekologii. Wyd. PZWL. Warszawa 2009 : 206-211
Salamończyk M., Łozińska – Czerniak A., Dmoch – Gajzlerska E., Neonatologia. Wyd. PZWL. Warszawa 2014 : 27 – 30, 190– 191
Ćwiek D., Szkoła rodzenia. Wyd. PZWL. Warszawa 2010 : 160 – 162, 241 - 242
Bałanda A., Opieka nad noworodkiem. Wyd. PZWL. Warszawa 2009: 53 – 59, 116 – 123
Brodowicz M., Trojanowska A., Znaczenie karmienia naturalnego dla niemowląt i ich matek., Magazyn pielęgniarki i położnej 2014, 6: 34 – 36
