Największe praktyczne znaczenie przypisuje się ANA w diagnostyce młodzieńczego TRU. Miana ≥1:1280 są silnym predyktorem TRU, natomiast ≤1:320, zwłaszcza u dzieci <13. roku życia, pozwalają na wykluczenie choroby. Choć w przypadku ANA największe znaczenie diagnostyczne mają przeciwciała klasy IgG, to w diagnostyce pediatrycznej można oznaczyć również ANA w klasie IgM. Jak podają dane z piśmiennictwa, jeśli w przebiegu młodzieńczego TRU dominują ANA klasy IgM, wskazują na łagodniejszy przebieg choroby i lepsze rokowanie. Nie potwierdzono znaczenia ANA w diagnozowaniu młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (MIZS) (decydują objawy kliniczne) i różnicowaniu go z młodzieńczym zapaleniem skórno-mięśniowym (dermatomyositis – DM), czy innymi zespołami bólu mięśniowo-szkieletowego. Przeciwciała te mogą być jednak przydatne w rozpoznaniu skąpostawowej postaci MIZS (częstość występowania ANA do 60%), głównie u dziewczynek z niesymetrycznym zapaleniem stawów oraz objawami zapalenia błony naczyniowej oka, najrzadziej u starszych chłopców i chorych z układowym początkiem choroby.
Według analizy swoistości antygenowej ANA:
– adsDNA – obecne są u 50–70% dzieci chorych na TRU, istotnie wiążą się z objawami toczniowego zapalenia nerek i korelują z aktywnością choroby
– aSm – występują u około 48% dzieci chorych na TRU, głównie z objawami toczniowego zapalenia nerek klasy III
– aSS-A/Ro, aSS-B/La – obecne u 60–70% chorych na młodzieńczy zespół suchości (ZS); w przebiegu dziecięcego TRU aSS-A/Ro stwierdza się u 33%, a aSS-B/La u 15% chorych (istotnie wiążą się z toczniowym zapaleniem nerek klasy IV i objawami ze strony ośrodkowego układu nerwowego – OUN)
– aRNP – duża swoistość (100%) dla mieszanej choroby tkanki łącznej (mixed connective tissue diseae – MCTD); ponadto obecne u 37% dzieci chorych na TRU (istotny związek z toczniowym zapaleniem nerek)
– ACA – ściśle wiążą się z obecnością objawu Raynauda i nadciśnienia płucnego; obecne u 6% dzieci z rozlaną postacią twardziny układowej (TU)
– aScl-70 – stwierdzane rzadko w przebiegu twardziny wieku rozwojowego (do 30% u dzieci z rozlaną postacią TU); istotnie korelują z zajęciem płuc (zwłaszcza z włóknieniem)
– aJo-1 – marker zapalenia wielomięśniowego (polymyositis – PM) i DM; zwykle wiążą się z rozwojem zmian śródmiąższowych w płucach; w dzieciństwie występują rzadko (5–10%).
Częstość występowania ANA u zdrowych dzieci ocenia się na 2–16%. Najczęściej stwierdza się homogenny, plamkowy i jąderkowy typ świecenia. Przeciwciała przeciwjądrowe u dzieci z objawami mięśniowo-szkieletowymi (m.in. zespół hipermobilności stawów, zespół Osgooda i Schlattera, zespół rzepkowo-udowy) stwierdza się z częstością 4–31%.
