Odpępnianie płodu jest ostatnim elementem porodu. Przy zastosowaniu procedury opóźnionego odpępniania u noworodków urodzonych przedwcześnie zaobserwowano zmniejszenie częstości krwawień dokomorowych prawie o 50%, zmniejszenie występowania martwiczego zapalenie jelit o 40%, wyższe wartości ciśnienia krwi , zmniejszenie liczby przetoczeń preparatami krwiopochodnymi .
Opóźnione odpępnianie – poród o czasie
-
Noworodki stabilne – należy w pierwszej kolejności osuszyć noworodka, położyć na brzuch matki i zapewnić mu komfort cieplny. Jeżeli poród nastąpił drogą cięcia cesarskiego, należy unikać wysokiego trzymania noworodka znacznie powyżej łożyska, noworodek może być umieszczony na brzuchu matki lub przy piersi. Nie należy zaciskać ani przecinać pępowiny przez następne minimum 2 minuty – nie istnieją dowody o szkodliwości tej procedury dla noworodka lub matki.
-
Noworodki wymagające działań resuscytacyjnych na sali porodowej:
-osoba odpowiedzialna za procedurę resuscytacji dokonuje szybkiej oceny stanu klinicznego noworodka i zapewnia odpowiednie osuszenie oraz optymalne położenie noworodka na stabilnej powierzchni umożliwiającej resuscytację, na tyle na ile pozwoli długość pępowiny.
-należy zastosować ręczną stymulację oddechu poprzez delikatnie pocieranie skóry noworodka celem dostarczenia bodźców do receptorów zlokalizowanych na powierzchni skóry; najlepiej jeśli noworodek weźmie pierwszy oddech przed odpępnieniem – w ten sposób maksymalnie wypełni łożysko naczyniowe;
-okres opóźnionego o 30-60sek. Jest liczony od momentu urodzena pośladków lub główki w przypadku położenie miednicowego;
-odliczanie czasu do odpępnienia powinno być dokonywane głośno przez jedną osobę , w interwałach 10-sekundowych a dokładny czas zaciśnięcia pępowiny powinien zostać zapisany;
-w pierwszych minutach po urodzeniu noworodek zostaje umieszczony na stanowisku do resuscytacji, gdzie dalej jest osuszany, monitorowany za pomocą EKG lub przezskórnej pulsoksymetrii oraz stymulowany bądź zakwalifikowany do aktywnej resuscytacji, jeżeli wymaga tego stan kliniczny, pozostawiony długi kikut pępowinowy może być skrócony po zakończonej resuscytacji;
-osoba odpowiedzialna za resuscytację może podjąć decyzję o szybszym odpępnieniu , jeśli stan kliniczny pacjenta tego wymaga. -
Opóźnione odpępniane – poród przedwczesny:
Podczas procedury opóźnionego odpępniania u noworodka urodzonego przedwcześnie należy przede wszystkim zadbać o odpowiednią temperature na sali porodowej – w przypadku wcześniaków urodzonych przed 28t.c. - 26 stopni C. Procedura przebiega w sposób:
-noworodek powinien zostać umieszczony na brzuchu matki lub między jej udami na specjalnie przeznaczonym do tego stanowisku, na którym można przeprowadzić resuscytację przez 30-60sek; po tym czasie pępowina może być zaciśnięta i odcięta, a noworodek przeniesiony na stanowisko do resuscytacji, jeżeli nie został na nim umieszczony bezpośrednio po wydobyciu;
-rodzice noworodka powinno zostać uprzedzeni o procedurze opóźniania odpępnienia przed rozpoczęciem akcji porodowej , o ile to możliwe;
-noworodek powinien zostać zawinięty w jałową bądź niejałową chustę w celu zachowania odpowiedniej ciepłoty ciała;
-jeżeli długość pępowiny na to pozwala noworodek może zostac umieszczony na brzuchu matki lub jej nogach;
-okres odpępnienia opóźnionego o 30-60sek. Jest liczony od momentu urodzenia pośladków lub główki (położenie miednicowe);
-należy zastosować ręczną stymulację oddechu poprzez delkikatnie pocieranie skóry noworodka celem dostarczenia bodźców do receptorów zalokalizowanych na powierzchni skóry;
-odliczanie czasu do odpępnienia powinno być dokonywane głośno przez jedną osobę, w interwałach 10-sekundowych a dokładny czas zaciśnięcia pępowiny powinien zostać zapisany;
-w pierwszych minutach po urodzeniu noworodek zostaje umieszczony na stanowisku do resuscytacji, gdzie dalej jest osuszany, monitorowany za pomocą EKG lub przezskórnej pulsoksymetrii oraz stymulowany bądź zakwalifikowany do aktywnej resuscytacji, jeżeli wymaga tego stan kliniczny, pozostawiony długi kikut pępowinowy może być skrócony po zakończonej resuscytacji;
-osoba odpowiedzialna za resuscytację może podjąć decyzję o szybszym odpępnieniu , jeśli stan kliniczny pacjenta tego wymaga.
Przetaczanie pępowinowe u noworodków urodzonych przedwcześnie:
W przypadku niemożności zapewnienia optymalnych warunków termicznych na sali porodowej istnieje możliwość wykonania przetaczania pępowinowego . Wieloośrodkowe badania kliniczne wykazały korzyści płynące z wykonywania przetaczania krwi zalegającej w sznurze pępowinowym w kierunku noworodka po jego wydobyciu. Procedura zwana przetaczaniem pępowinowym spowodowała mniejszą liczbę przetoczeń preparatów krwiopochodych, wyższe wartości średniego ciśnienia krwi oraz stężenie hemoglobiny u noworodków przedwcześnie urodzonych, a także mniejsze ryzyko krwawień dokomorowych w porównaniu z natychmiastowym odpępnianiem. Natomiast badanie porównujące procedurę opóźnionego odpępniania z zabiegiem przetaczania pępowinego wykazało, że obie terapie charakteryzuję się podobną skutecznością.
Istnieje jednak kilka przecwiwskazań do przeprowadzania przetaczania pępowinowego:
- ciąża wielopłodowa jednokosmówkowa
-wrodzonego zespoły wad i poważne wrodzone wady serca
-uogólniony obrzęk płodu
Procedura przetaczania pępowinowego:
-zabieg przetaczania pępowinego powinien być wykonywany przez położną lub położnika odpowiedzialnego za poród;
-po urodzeniu noworodek powinień zostać umieszczony poniżej lub na poziomie łożyska. Noworodki urodzonego metodą cięcia cesarskiego należy ułożyc na udac matki, obok niej na łóżlu lub na specjalnym stanowisku do resuscytacji/
-Sznur pępowinowy nie powinien być zaciskany do momentu zakończenia przetaczania;
-Zabieg przetaczania należy wykonywać na długości 20cm sznura pępowinowego poprzez 4-krotne przesunięcie zaciśniętych palców na sznurze pępowinowym w kierunku noworodka. Procedura powinna trwać ok. 10sekund, a następnie na sznur pępowinowy należy założyć zacisk.
-Po odcięciu pępowiny noworodka umieszcza się na stanowisku do resuscytacji, gdzie jest on dalej osuszany, monitorowany za pomocą pulsoksymetru oraz stymulowany bądź zakwalifikowany do aktywnej resuscytacji, jeżeli wymaga tego jego stan.
Inna modyfikacja przetaczania pępowinego polega na odcięciu pępowiny przynajmniej 25cm powyżej pierścienia pępowinego i 3-krotnym wyciskaniu pępowiny poprzez jej uciśnięcie palcami , a następnie przesuwanie ucisku w kierunku od klema do pępka z szybkością ok.10cm/s.
1.Mazela Jan:” Standardy opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce. Zlecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego. Wydanie III 2019. Polskie Towarzystwo Neonatologiczne. Warszawa 2019
