Mózgowym porażeniem dziecięcym określa się grupę zaburzeń neurologicznych wywołaną uszkodzeniem mózgu w okresie płodowym, okołoporodowym lub wczesnym niemowlęcym.
Porażenie mózgowe jest wynikiem uszkodzenia mózgu już w okresie płodowym.
Najczęstsze problemy dotyczą koordynacji ruchowej, różnego stopnia sztywności lub wiotkości mięśni, przełykaniem pokarmów, mówieniem. Mózgowe porażenie dziecięce jest spowodowane nieprawidłowościami w rozwoju mózgu lub uszkodzeniem tych jego części, które są odpowiedzialne za koordynację wzrokowo-ruchową, równowagę i postawę.
Jest zdefiniowana jako zespół trwałych niepostępujących zaburzeń rozwoju narządu ruchu i postawy, które wystąpiły w rozwijającym się mózgu płodu lub niemowlęcia.
Do czynników ryzyka zaliczyć można:
- asfiksję,
- niedotlenienie,
- uraz okołoporodowy,
- infekcje wrodzone lub okołoporodowe,
- zaburzenia metaboliczne ( hiperbilirubinemia i hipoglikemia).
- wcześniactwo.
Wcześniactwo jest najważniejszym pojedynczym czynnikiem ryzyka porażenia mózgowego. Infekcja, uraz, guz mogą być przyczyną porażenia mózgowego we wczesnym okresie niemowlęcym.
Zaburzenia ruchowe to najbardziej dominujące objawy, inne objawy to opóźnienie rozwoju umysłowego, padaczka, uszkodzenie narządu wzroku, słuchu, nieprawidłowy rozwój mowy.
Klasyfikacja porażenia mózgowego:
a) Porażenie mózgowe spastyczne - może dotykać jednej lub obu stron ciała
b) Postać dyskinetyczno- atetotyczna porażenia mózgowego – mimowolne ruchy, zanikające w czasie snu i zwiększające się w sytuacjach stresowych
c) Postać ataktyczna
d) Postać mieszana, dystoniczna
Postępowanie w opiece nad dzieckiem z mózgowym porażeniem dziecięcym:
- Zapobieganie urazom dziecka stwarzając bezpieczne otoczenie, dostarczając odpowiednie zabawki lub odzież ochronną,
- Zapobieganie zniekształceniom w stawach, stosując odpowiednie aparaty ortopedyczne,
- Zachęcanie dziecka do aktywności ruchowej stosownie do wieku i warunków,
- Zapewnienie odpowiedniej podaży płynów i pokarmów,
- Sprzyjanie relaksacji mięśni i ogólnemu zdrowiu zapewniając okresy odpoczynku,
- Podawanie zaleconych przez lekrza leków,
- Zachęcanie dziecka do samoopieki, nakłanianie do aktywności dnia codziennego,
- Wspieranie rozwoju mowy, rozmawianie z dzieckiem powoli i wyraźnie, wprowadzenie wczesnej rehabilitacji mowy, zastosowanie plansz i języków znaków,
- Konsultacja dziecka z okulistą i laryngologiem,
- Wspieranie dziecka w tworzeniu pozytywnego obrazu własnej choroby, ustalanie możliwych do osiągnięcia celów, nagradzanie za osiągnięcia, dbanie o atrakcyjny wygląd fizyczny, zachęcanie do kontaktu z rówieśnikami,
- Wspieranie rodziny, skierowanie do grupy wsparcia, pomoc w rozwiązywaniu problemów,
- Przygotowanie dziecka i jego rodziny do różnych form leczenia: zabiegów aparatów ortopedycznych czy leczenia chirurgicznego,
- Zachęcanie rodziny do poszukiwania profesjonalnej pomocy dla dziecka,
- Profilaktyka przeciwodleżynowa jeżeli u dziecka nie ma szans na chodzenie.
Wśród zabiegów pielęgnacyjnych na szczególną uwagę zasługuje:
- Nosimy w postaci „żabki” (twarzą do siebie),
- Przed karmieniem układać na brzuchu przez 10-15 min, powoduje to zmniejszenie spastyczności oraz rozmasować szczękę górną i dolną przed jedzeniem,
- Codzienna kąpiel z dodatkiem soli, która obniża spastyczność i wzmożone napięcie mięśniowe,
- Ręce dziecka prostować przez masaż, wkładanie zabawki, ruchy okrężne w stawie barkowym,
- Stymulować rozwój ruchowy i społeczny przez różne bodźce – słowne, zabawy z muzyką przedmiotami nie mającymi stałej formy, z wodą,
- Starsze niemowlęta i dzieci podczas ubierania, karmienia, noszenia i zabawy sadzamy „okrakiem” na swoich kolanach, samodzielne siedzące dzieci – „po turecku” .
PISMIENNICTWO:
1.Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne / [red.] Mary E. Muscari ; [aut. M. E. Muscari i in. ; tł. z ang. Sylwia Zawada-Targoni i in.] ; red. nauk. wyd. pol. Krystyna Bernat. - Lublin : “Czelej”, 2005.
2. Pielęgniarstwo pediatryczne : podręcznik dla studiów medycznych / red. nauk. Bogusław Pawlaczyk ; aut. Anna Basa [i in.]. - Warszawa : Wydaw. Lekarskie PZWL, cop. 2007.
3. “Pediatria” pod redakcją Krystyny Kubickiej i Wandy Kawalec
4. Ewa Gajewska Nowe definicje i skale funkcjonalne stosowane w mózgowym porażeniu dziecięcym: Neurologia dziecięca, 2009, 18, 67-72.
5. Rola pediatry pierwszego kontaktu w opiece nad dzieckiem przewlekle chorym, Odcinek 4: Mózgowe porażenie dziecięce. prof. dr hab. med. Jagna Czochańska, emer. Kierownik Kliniki Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie
