Codzienny komfort noworodka i niemowlęcia w dużym stopniu zależy od właściwej pielęgnacji jego delikatnej, wrażliwej skóry.
Budowa skóry:
Skóra ma budowę warstwową, do jej 3 głównych warstw zaliczamy:
• Epidermis - naskórek:
-zbudowany głównie z keratynocytów, zawiera komórki układu barwnikowego oraz komórki obwodowego układu nerwowego
-składa się z kilku warstw: rogowej ( zewnętrznej) oraz pośredniej, ziarnistej, kolczystej oraz podstawnej.
• Dermis - skóra właściwa :
-zbudowana z włókien tkanki łącznej ( m.in. włókien kolagenowych)
-zawiera komórki łącznotkankowe, naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe oraz przydatki skórne ( gruczoły łojowe i potowe, paznokcie, włosy)
• Subcutis - tkanka podskórna:
-zbudowana z komórek tłuszczowych ułożonych w zraziki, które są rozdzielone włóknami kolagenowymi,
-w przestrzeniach między zrazikami znajdują się naczynia krwionośne i włókna nerwowe.
Funkcje skóry:
Bierne : -ochrona przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi
-bariera przed pasożytami oraz drobnoustrojami
Czynne: -ochrona przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi
-termoregulacja
-funkcja wydzielnicza
-regulacja równowagi wodno-elektrolitowej
-funkcja immunologiczna
-synteza wit. D3
-udział w przemianie węglowodanów, białek, tłuszczów
- funkcja resorpcyjna
-odbiór bodźców z otoczenia
Cechy charakterystyczne skóry noworodka:
-większy stosunek skóry do masy ciała
-cienki naskórek
-słabo wykształcona warstwa rogowa
-kilka warstw luźno ułożonych komórek
-mniej połączeń komórek naskórka
-mniej włókien kolagenowych oraz włókien elastycznych w skórze właściwej
-niepełny rozwój, wielkość oraz rozmieszczenie gruczołów łojowych i potowych
-słabo wykształcony płaszcz lipidowy
-niedojrzałość komórek układu immunologicznego i funkcji metabolicznych
-niepełna aktywność melanosomów
-odmienny typ owłosienia
- pH skóry po urodzeniu w granicach 6,2-7,5 - charakter kwaśny przyjmuje w ciągu pierwszych kilku tygodni.
Skóra noworodków i niemowląt:
o gorsze funkcjonowanie skóry jako bariery ochronnej
o skłonność do mikrourazów, podrażnień, odczynów
o podatność na zakażenia skórne
o zaburzona funkcja termoregulacyjna
o zwiększona przeznaskórkowa utrata wody
o zwiększona przepuszczalność
o upośledzona ochrona przed promieniowaniem słonecznym
Skóra dziecka ulega stopniowym zmianom pod względem budowy i około 2 roku życia dziecka pod względem anatomicznym przypomina skórę dorosłego człowieka.
Pod względem funkcjonalnym skóra dziecka staję się podobna do skóry dorosłego człowieka około 3 roku życia.
Naturalną ochronę skóry noworodka po urodzeniu stanowi maź płodowa. Pełni ona rolę ochronną i izolacyjną, poprawia napięcie skóry, chroni przed zakażeniami, nawilża skórę, przyśpiesza gojenie, przyśpiesza proces zakwaszania skóry.
Skórę noworodka należy otoczyć specjalną ochroną i wsparciem poprzez stosowanie odpowiednich środków do pielęgnacji:
-o fizjologicznym pH
-pozbawionych mydeł, detergentów, środków zapachowych oraz substancji mogących uszkodzić struktury lipidowe naskórka
-zawierające naturalne , bezpieczne składniki
-wspierające barierę lipidową
Codzienne czynności pielęgnacyjne:
1)Kąpiel.
2)Nawilżanie skóry.
3)Pielęgnacja fałdów skórnych ( szyja, pachy, zgięcia łokciowe, pachwiny)
4)Ochrona przed nadkażeniam bakteryjnymi i grzybiczymi.
Należy pamiętać, że częste kąpiele ( więcej niż raz na dobę ) oraz długie kąpiele mają destrukcyjny wpływ na naturalny płaszcz lipidowy.
Zmiany skórne u noworodków i niemowląt są najczęściej reakcją na bodźce zewnętrzne, mają charakter kontaktowy. W pierwszych dniach życia ich przyczyną mogą być również zaburzenia gospodarki hormonalnej.
Przyczyny zmian skórnych:
-składniki pokarmowe
-kosmetyki używane do pielęgnacji dziecka, pieluchy
-środki higieniczne stosowane w domu
-kosmetyki, proszki, mydła używane przez opiekunów dziecka
-niewłaściwa pielęgnacja
Kiedy należy udać się do lekarza:
W przypadku pojawienia się wybroczyn - najpierw pojawią się drobne punkciki zlewające się następnie w większe plamy. Mogą występować przy gorączce.
Wybroczyny należy rozróżnić od zwykłej wysypki ( przy ucisku wybroczyny nie bledną).
Gdy wysypka przebiega z wysoką gorączką.
Gdy zmiana ma charakter sączący.
Gdy przypomina ogniska zapalne.
Jeżeli w ciągu kilka dni nie znika lub jej stan ulega wyostrzeniu.