W obecnych czasach, kiedy to u coraz większej liczby kobiet rozwiązanie ciąży następuje drogą cięcia cesarskiego dużego znaczenia nabiera prawidłowa pielęgnacja blizny po cięciu cesarskim. Estetycznie wyglądająca blizna poprawia samopoczucie pacjentki i jej patrzenie na siebie i swoje ciało. W przypadku, gdy blizna zaczyna wchodzić w patologiczny proces gojenia może to świadczyć o czymś poważniejszym, np. nieprawidłowo gojącej się ranie macicy wiążącym się z tym w przyszłości podwyższonym ryzyku wystąpienia komplikacji położniczych.
Każde uszkodzenie skóry właściwej goi się z wytworzeniem blizny przez rychłozrost lub ziarninowanie.
Jedna z klasyfikacji ran opiera się na sposobie ich gojenia:
- rana ostra- rana cięta, chirurgiczna, której brzegi są równe i w której nie występuje znaczny ubytek tkanki. Rany takie zamyka się za pomocą szwów, zszywek lub kleju tkankowego, a gojenie odbywa się poprzez rychłozrost i trwa około 6-7 dni.
- rana przewlekła- rana, w której jest obecny znaczny ubytek tkanki i/lub infekcja. W takim przypadku nie ma możliwości zbliżenia brzegów rany. Ten typ goi się poprzez ziarninowanie.
Dla prawidłowego procesu gojenia się rany, którego końcowym efektem jest wytworzenie prawidłowej, dojrzałej blizny, konieczna jest prawidłowa pielęgnacja. Bezpośrednio po zabieg najczęściej stosuje się opatrunki suche, np. jałową gazę, która zostaje przymocowana do skóry zwykłym przylepcem chirurgicznym. Zadaniem opatrunku pooperacyjnego jest przede wszystkim zapewnienie ranie bariery ochronnej, m.in. przed kontaminacją, zakażeniem i urazem, a także wchłanianie wysięku i wydzieliny z rany. Zadania te opatrunek pełni do czasu przywrócenia ciągłości uszkodzonego naskórka, tj. 24-48 godzin po zabiegu. Naskórek zamyka wrota potencjalnego zakażenia i chroni ranę przed wpływem czynników zewnętrznych, m.in. zanieczyszczeń, ale również powietrza (ekspozycja np. podczas zmiany opatrunku), wody (ekspozycja np. podczas kąpieli) i innych. Jeśli stan fizyczny pacjentki na to pozwala, to może ona samodzielnie wykonać toaletę całego ciała (prysznic) nawet 12 godzin po zabiegu chirurgicznym, pod warunkiem przestrzegania kilku zasad: - należy usunąć opatrunek gazowy przed kąpielą;
- temperatura wody powinna wynosić ok. 37 stopni C;
- stosować łagodne środki myjące – płynne mydła lub żele myjące o kwaśnym pH lub kosmetyki dla niemowląt; nie stosować środków z dodatkiem kosmetycznych barwników, konserwantów, środków zapachowych oraz szarego mydła w kostce, ze względu na wysokie pH i właściwości wysuszające skórę;
- do mycia okolic rany należy używać jednorazowej myjki (innej niż do mycia ciała) lub własnej dłoni;
- osuszyć okolicę rany delikatnie i dokładnie jednorazowym ręcznikiem;
- jeśli sytuacja tego wymaga ponownie zabezpieczyć ranę jałowym opatrunkiem.
Należy pamiętać, by stosować bieliznę delikatną, przewiewną, która nie będzie uciskać na ranę, w tym przypadku dobrze sprawdza się siateczkowa bielizna poporodowa dostępna w każdej aptece. Szwy nylonowe zastosowane na ranę po cięciu cesarskim usuwa się w 7.-10. dobie po zabiegu. Swędzenie i pieczenie to znak, że tkanki się regenerują. Nie należy rany drapać, aby jej nie podrażnić ani otworzyć. Odrętwienie w okolicach rany jest normalne i może się utrzymywać kilka miesięcy po zagojeniu.
Cechy idealnej blizny to: - wąska i linijna;
- nie wystaje poza poziom otaczających ją tkanek (nie jest wyniosła, ani zagłębiona);
- jest blada, a jej kolor przypomina kolor otaczających zdrowych tkanek;
- nie daje żadnych dolegliwości, takich jak swędzenie, pieczenie, czy ból;
- powinna być miękka i o podobnej strukturze jak otaczające tkanki i przesuwalna względem podłoża;
Obecnie w aptekach dostępne są liczne preparaty wspomagające proces gojenia blizny. Spośród nich można wyróżnić następujące: - preparaty silikonowe- występują w postaci żeli i opatrunków; nakłada się je na ranę rozpoczynając od ok 8-10 dnia po zabiegu. Silikon po nałożeniu na skórę tworzy ochronny film, który zabezpiecza ją przed utratą wody w wyniku jej odparowywania. Sprzyja to uwodnieniu tkanek, co ma znaczący wpływ na prawidłowe gojenie się rany po cięciu. Dzięki temu blizna będzie miększa, elastyczna i będzie mniej swędzieć.
- preparaty zawierające wyciąg z cebuli- występują w postaci maści lub żelu, aplikuje się je kilka razy dziennie na bliznę. Wykazano, że wyciąg z cebuli ma działanie przeciwzapalne i przeciw obrzękowe.
- preparaty z masą perłową- masa perłowa korzystnie wpływa na metabolizm komórek skóry, przez co przyspiesza ich odnowę. Zawarte w niej aminokwasy i mikroelementy działają wzmacniająco na skórę. Dodatkowo regulują metabolizm komórek i przyczyniają się do odnowienia skóry. Kremy z masą perłową polecane są również ze względu na działanie wybielające i lekko złuszczające.
- preparaty zawierające wyciągi roślinne;
- preparaty z kwasem hialuronowym;
Przed zastosowaniem jakiegokolwiek preparatu należy dokładnie przeczytać dołączoną ulotkę oraz skonsultować się z osobą posiadającą odpowiednią wiedzę nt. leczenia i pielęgnacji ran.
- Zalecenia profilaktyki zakażeń miejsca operowanego w okresie pooperacyjnej opieki pielęgniarskiej na oddziałach zabiegowych, Szewczyk M.T. i inni
- Blizna po cięciu cesarskim- pielęgnacja, Nowosielski K.
