U małych dzieci migdałki stanowią pierwszą tarczę, chroniącą młody organizm przed infekcjami górnych dróg oddechowych - pozwalają na wytworzenie naturalnych przeciwciał. Proces ten dotyczy głównie wczesnego etapu rozwoju człowieka, w życiu dorosłym nie odgrywa już tak znaczącej roli (wtedy funkcjonują inne mechanizmy obronne).
Jeśli na skutek nawracających infekcji u małego dziecka dojdzie do powiększenia migdałków, może się w nich zacząć rozwijać stan zapalny.
Najwcześniej rozwija się trzeci migdałek, czyli adenoid, spostrzegany już u dzieci w wieku jednego roku jako dość duże skupisko tej tkanki. U niektórych dzieci trzeci migdałek może osiągać bardzo duże rozmiary, stając się przyczyną niedrożności nosa i trąbek słuchowych. W wieku pokwitania adenoid zwykle samoistnie ulega niemal całkowitemu zanikowi. Podobny cykl naturalnego, czyli fizjologicznego rozrostu i zanikania obserwuje się w migdałkach podniebiennych.
Trzeci migdał położony jest głęboko w gardle za podniebieniem miękkim i nie można go zobaczyć bez odpowiednich przyrządów optycznych. Jego przerost sprawia, że dziecku trudno jest oddychać przez nos a więc oddycha prze usta – szkrab ma więc je stale otwarte. Nadaje mu to gapowaty wygląd, malec ma problemy z prawidłowym mówieniem. Przerośnięty migdał może przyczynić się do patologicznego rozwoju szczęki, podniebienia i wadliwego zgryzu.
Maluszek może cierpieć na nawracające zapalenie nosa i zatok.
Podczas snu występują u niego bezdechy (malec może również chrapać), w ciągu dnia pojawiają się kłopoty z jedzeniem. Dość nieprzyjemną konsekwencją przerośniętego trzeciego migdała mogą być nawracające choroby uszu, które w konsekwencji prowadzą do upośledzenia słuchu.
Podstawą rozpoznania, które zadecyduje o dalszym postępowaniu, jest dobrze przeprowadzony wywiad z rodzicami oraz badania podstawowe. Dodatkowymi badaniami są badania rentgenowskie oraz tympanogram (potwierdza wpływ przerośniętego migdała na uszy).
W dzisiejszych czasach na rynku jest sporo antybiotyków, a wiec wycięcie migdałka nie zawsze jest konieczne.
Jeśli leczenie polegające na podaniu leków czy zmianie klimatu w którym przebywa malec nie pomogą, pozostaje zabieg chirurgiczny. Zabieg usunięcia trzeciego migdałka to adenotomia.
Wskazania do adenotomii:
- patologiczny przerost migdałka gardłowego,
- utrudnione oddychanie przez nos,
- nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych,
- chrapanie,
- zespół bezdechów sennych,
- wysiękowe zapalenie ucha środkowego.
Laryngologiczne przeciwwskazanie do adenotomii:
- ostra infekcja dróg oddechowych,
- rozszczep podniebienia,
- podśluzówkowy rozszczep podniebienia, o którym świadczyć może rozdwojenie języczka (przeciwwskazanie względne),
- wiek poniżej 3 roku życia,
- ciężka skaza krwotoczna.
Możliwe powikłania:
- krwawienie – zwykle świadczy o pozostawieniu resztek migdałka,
- niewydolność zwarcia podniebienno-gardłowego, która może objawiać się przejściowym lub trwałym nosowaniem otwartym,
- uraz chirurgiczny podniebienia miękkiego, języczka, okolicy ujścia gardłowego trąbek słuchowych,
- odma (bardzo rzadko),
- bliznowate zmiany zwężające część nosową gardła.
Adenotomia - za pomocą noża Beckmanna. Ścięcie trzeciego migdałka. Ważne aby ten migdałek po ścięciu nie wpadł do tchawicy. Należy go wytoczyć z jamy ustnej.
W przeważającej części wypadków adenotomia przeprowadzana jest w warunkach ambulatoryjnych, co oznacza, że dziecko w dniu zabiegu wychodzi do domu. Pozwala to uniknąć problemów i stresów związanych z pobytem dziecka w szpitalu. W trakcie zabiegu dziecko pozostaje przez cały czas pod opieką anestezjologa. Podczas zabiegu zostanie zastosowane znieczulenie ogólne. Po zastosowaniu znieczulenia chirurg-laryngolog usunie trzeci migdał od strony ust, nie zostanie zatem przeprowadzona żadna interwencja zewnętrzna. Podstawa trzeciego migdała zostanie skoagulowana. Zabieg trwa zwykle ok. 45 minut.
Dziecko zostanie następnie przeniesione do sali pooperacyjnej, gdzie będą mogli przebywać również rodzice w trakcie gdy zacznie się ono wybudzać z narkozy. Po kilku godzinach, kiedy ustąpią wszelkie skutki znieczulenia dziecko może zostać zabrane do domu.
Każdy zabieg chirurgiczny niesie ze sobą ryzyko komplikacji. Obowiązkiem lekarza jest poinformować rodziców o ich charakterze i prawdopodobieństwie wystąpienia w każdym indywidualnym przypadku. Z tych powodów dobrze jest zapoznać się z możliwymi powikłaniami pooperacyjnymi, pamiętając jednakże iż ryzyko ich wystąpienia jest stosunkowo niewielkie a korzyści płynące z prawidłowo przeprowadzonego zabiegu ogromne.
W następstwie przeprowadzenia adenotomii mogą wystąpić następujące niepożądane konsekwencje:
- usunięcie trzeciego migdała może wbrew oczekiwaniom nie doprowadzić do ustąpienia infekcji ucha, zatok lub nosa, chrapania, bezdechów lub oddychania dziecka przez usta
- mogą pojawić się krwawienia
- rzadko może wystąpić zmiana barwy głosu
- infekcja.
Przez kilka dni po zabiegu rekomendowane jest stosowanie diety lekkostrawnej, unikanie gorących napojów i pokarmów. Nawet jeżeli dziecko jest bardzo głodne po zabiegu należy podawać mu pokarmy w ograniczonych ilościach aby uniknąć wymiotów związanych z zastosowaną narkozą. Prawidłowa dieta przyspiesza proces powrotu do zdrowia.
Kolejne wizyty kontrolne powinny odbyć się w trzeciej, siódmej i czternastej dobie po operacji.
Często zdarza się , że dzieci odczuwają przejściową ( chociaż czasami utrzymującą się nawet kilka miesięcy) dolegliwość polegającą na uczuciu zapchanego nosa związaną z wolno ustępującą opuchlizną. Można stosować kropelki do nosa na bazie roztworu soli aby wspomóc rozpuszczanie skrzepów oraz zmniejszyć obrzęk. Przejściowo rodzice mogą zaobserwować uporczywe lub nawet zwiększone chrapanie u dziecka, a także przejściową zmianę barwy głosu. Objawy te ustąpią samoistnie po pewnym czasie.
Czasem, choć rzadko mogą pojawić się krwawienia z nosa. Jeżeli są niewielkie można podawać kropelki do nosa dla dzieci, jeżeli jednak krwawienia powtarzają się a krew jest żywo- czerwona należy zasięgnąć porady lekarza. Wyjątkowo można zaobserwować krew w kąciku oka dziecka.
Większość małych pacjentów przez 7-10 dni od zabiegu nie powinna chodzić do przedszkola lub szkoły.
Przez 3 tygodnie należy ograniczać aktywność fizyczną dziecka.
Nie powinno się także przez kilka pierwszych tygodni planować długich podróży, aby w razie wystąpienia problemów czy komplikacji, móc bez przeszkód skontaktować się z lekarzem przeprowadzającym zabieg.
Literatura:
- J. Iwaszkiewicz. Zarys otolaryngologii. PZWL. Warszawa 1967.
- D. Gryczyńska, Otorynolaryngologia dziecięca
