Nietrzymanie moczu u kobiet

Dla położnych - Wasze artykuły - ZAKOŃCZONY
1

Jest to stan, w którym brak kontroli oddawania moczu powoduje problemy higieniczne i utrudnia kontakty międzyludzkie.

Nietrzymanie moczu w aspekcie społecznym :

  • Przykra niedogodność,
  • Poważny dyskomfort,
  • Konieczność stałego zabezpieczania w celu utrzymania higieny,
  • Zmiana stylu życia, ograniczenie codziennych czynności,
  • Zmiana w sferze psychiki.
  • Trudności w stosunkach z rodziną i znajomymi,
  • Zmiana aktywności seksualnej.

Czynniki ryzyka nietrzymania moczu:

  • Starszy wiek,
  • Porody, szczególnie liczne oraz dużych płodów,
  • Przebyte zabiegi ginekologiczne,
  • Otyłość(BMI>30),
  • Choroby przewlekłe przebiegające z kaszlem,
  • Przewlekłe zaparcia,
  • Przyjmowanie niektórych leków.

Rodzaje i przyczyny nietrzymania moczu:

  1. Wysiłkowe nietrzymanie moczu spowodowane przez:

    • nadmierną ruchomość szyi pęcherza,

    • niewydolność mechanizmu zwieraczowego.

  2. Naglące nietrzymanie moczu spowodowane przez:

    • nadreaktywność mięśnia wypieracza,

    • małą podatność ścian pęcherza moczowego.

  3. Nietrzymanie moczu z przepełnienia:

    • niedoczynność mięśnia wypieracza, przeszkoda w odpływie.

  4. Nietrzymanie moczu pozazwieraczowe:

  • przetoki, wady rozwojowe.

Klasyfikacja nietrzymania moczu:

  • Wysiłkowe nietrzymanie moczu,
  • Naglące nietrzymanie moczu,
  • Z przepełnienia,
  • Moczenie mimowolne,
  • Z przyczyn pozazwieraczowych,
  • Przejściowe,
  • Bierne lub odruchowe nietrzymanie moczu,
  • Postać mieszana nietrzymania moczu.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu oznacza bezwiedne jego wydobywanie się z cewki moczowej w chwili jakiegokolwiek wysiłku, lecz pod nieobecność czynnego skurczu pęcherza moczowego.

Czynniki wysiłkowego nietrzymania moczu:

  • Niedodma zwieraczy cewki moczowej,
  • Zwiększenie tylnego kąta cewkowo-pęcherzowego,
  • Uszkodzenie przepony moczowo-płciowej,
  • Wzrost szerokości światła cewki moczowej.

Przyczyny wysiłkowego nietrzymania moczu:

  • Opuszczenie szyi pęcherza moczowego i cewki proksymalnej doprowadzające do zaburzeń transmisji ciśnień śródbrzusznych,

  • Wiotkość tkanek podtrzymujących cewkę,

  • Wewnątrzcewkowe ciśnienie spoczynkowe niższe od ciśnienia śródpęcherzowego.

Kliniczny podział wysiłkowego nietrzymania moczu:

I stopień: nietrzymanie moczu występuje tylko w pozycji stojącej, podczas znacznego i gwałtownego wzrostu ciśnienia śródbrzusznego(kaszel, śmiech).

II stopień: nietrzymanie moczu występuje stale w następstwie wysiłku fizycznego związanego z napięciem mięśni brzucha(podczas skakania, chodzenia po schodach z obciążeniem, przy gwałtownej zmianie pozycji).

III stopień: nietrzymanie moczu występuje podczas leżenia nawet przy niewielkim wzroście ciśnienia śródbrzusznego(zmiana pozycji w łóżku).

Naglące nietrzymanie moczu jest to mimowolne popuszczanie moczu pod wpływem niekontrolowanych skurczów pęcherza moczowego w następstwie niestabilności mięśnia wypieracza pęcherza moczowego lub nadmiernej pobudliwości mięśnia wypieracza. Najczęstszymi objawami są bezwiedne oddawanie moczu poprzedzone silnym parciem i nycturia, objawiająca się co najmniej 2-krotnym oddawaniem moczu podczas nocnego wypoczynku.

Nietrzymanie moczu z przepełnienia

Spowodowane jest upośledzoną kurczliwością mięśnia wypieracza, która prowadzi do nadmiernego wypełniania pęcherza moczowego. Charakterystycznym objawem jest okresowe popuszczanie niewielkich ilości moczu w miarę przepełnienia się pęcherza moczowego, przy czym gwałtowny wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego nasila wypływanie moczu. Przyczyną może być upośledzenie funkcji OUN w przebiegu stwardnienia rozsianego, polineuropatii cukrzycowej i przpukliny jądra miażdżystego krążka miedzykręgowego z uszkodzeniem dróg nerwowych oraz upośledzenie polekowe i pooperacyjne na skutek nadmiernej elewacji cewki moczowej.

Nietrzymanie moczu z przyczyn pozazwieraczowych

Jest to bezwiedne oddawanie moczu przez przetokę, która omija czynnościowo sprawny mechanizm cewki moczowej. Mocz wycieka zarówno w nocy, jak i w dzień.

Przejściowe nietrzymanie moczu

Może towarzyszyć stanom zaburzonej świadomości, zmianom zapalnym w układzie moczowym, zmianom zanikowym nabłonka ścian pochwy i cewki moczowej oraz ciężkim stanom depresyjnym.

Bierne lub odruchowe nietrzymanie moczu

Ciągłe nietrzymanie moczu może wystąpić z powodu wielu okoliczności. Jeżeli pacjentka jest świadoma tego, że się moczy może być to w wyniku zniszczenia zwieracza lub zmian degeneracyjnych. Czynnościowe bierne nietrzymanie moczu może też wystąpić nie na skutek choroby neurologicznej lub związanej z dynamiką dróg moczowych, lecz na skutek zaburzeń psychicznych lub emocjonalnych, ciągłego unieruchomienia, niesprawności fizycznej lub może być wywołane lekami, stanami senności i splątania.

Diagnostyka:

  1. Badanie podmiotowe:

-wywiad,

-kwestionariusz,

-ocena mikcjogramów,

  1. Badanie przedmiotowe:

-badanie ginekologiczne,

-badanie neurologiczne,

  1. Próby kliniczne:

-próby kaszlowe,

-test podpaskowy.

  1. Cytoskopia

  2. Badania urodymaniczne:

-cystometria,

-profilometria cewkowa,

-uroflowmetria,

-EMG zwieraczy.

  1. Badanie radiologiczne:

-cystourathrographia

  1. Badanie ultrasonograficzne

Profilaktyka

Należy rozpocząć u kobiet młodych, ukierunkowując ją na eliminowanie istotnych czynników ryzyka. Działania te powinny polegać na zachęcaniu do prowadzenia zdrowego trybu życia, regularnego wykonywania ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy, zapobiegania otyłości i zwalczania zaparć.

Istotnym elementem profilaktyki nietrzymania moczu jest prawidłowe prowadzenie porodu, unikanie nieuzasadnionego klinicznie przyspieszenia zakończenia porodu oraz właściwe postępowanie przy porodach przedłużających się i ukończonych zabiegiem kleszczowym lub przy użyciu próżnociągu.

Leczenie

Rozróżnia się dwa sposoby postępowania:

  • zachowawcze,

  • chirurgicznie.

W leczeniu zachowawczym wyróżnia się następujące metody postępowania:

  • trening pęcherza moczowego,

  • kinezyterapia,

  • leczenie farmakologiczne.

Trening pęcherza

Polega na wykształceniu u pacjentki przyzwyczajeń i odruchów, które umożliwiają kontrolowane oddawanie moczu o wyznaczonych godzinach z wydłużeniem odstępów między mikcjami. Prowadzi to do wykształcenia zdolności hamowania skurczu mięśnia wypieracza. Zalecany jest w leczeniu nietrzymania moczu z powodu parć naglących.

Kinezyterapia

Ćwiczenia mięśni dna miednicy stosowane według programu Kegela.

Celem ćwiczeń jest zwiększenie siły, wytrzymałości oraz reaktywności mięsni krocza i dna miednicy, co prowadzi do korekty ciśnienia śródcewkowego i wyeliminowania bezwiednego oddawania moczu. Ćwiczenia polegają na świadomym, wielokrotnie powtarzanym rozluźnianiu i napinaniu mięśnia dźwigacza odbytu.

Ćwiczenia typu myofeedback

Pomagają w opanowaniu umiejętności wiadomego uruchamiania właściwej grupy mięśni oraz obiektywnie rejestrują siłę ich skurczu. Służ nauce napinania i rozluźniania mięśni, kontroli efektywności wykonywanych ćwiczeń oraz ocenie dokonywanych postępów lub ich brak.

Elektrostymulacje

Wywołuje skurcze mięsni dna miednicy przez działanie impulsów elektrycznych. Cykl takich zabiegów daje efekt biernego wzmocnienia mięśni.

Leczenie farmakologiczne:

-hormony,

-leki alfa-sdrenergiczne,

-leki antycholinergiczne,

-leki sedatywne.

Leczenie chirurgiczne

Głównym celem leczenia operacyjnego w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu jest poprawa stosunków anatomicznych między narządami miednicy mniejszej oraz rekonstrukcja tylnego kąta pęcherzowo-cewkowego.

Z chirurgicznego punktu widzenia wyróżnia się dwa typy wysiłkowego nietrzymania moczu:

  • Powstające w następstwie nadmiernej mobilności połączenia cewkowo-pęcherzowego przy prawidłowej funkcji zwieracza cewki moczowej;

  • Powstające w następstwie uszkodzenia i niewydolności zwieracza cewki moczowej.

Piśmiennictwo :

  1. Halski T, Taradaj J, Pasternok M. i wsp. Kinezyterapia w nietrzymaniu moczu – część I. Rehabilitacja w Praktyce. 2009
    2(4–6): 18–19.

  2. Strupińska E. Fizjoterapia w nietrzymaniu moczu – techniki i metodyka ćwiczeń. Przegląd Urologiczny. 2007; 8: 6(46).

  3. Bujanowska-Fedak M, Steciwko A. Nietrzymanie moczu w praktyce lekarza rodzinnego. (red. T. Rechberger). Uroginekologia praktyczna, Lublin 2007.

  4. Starczewik A, Brodawska A, Brodawski J. Epidemiologia i leczenie nietrzymania moczu oraz obniżenia narządów miednicy u kobiet. Pol Merk Lek. 2008, XXV; 145: 74.

  5. Halska M, Pasternok M, Pasternok M, Halski T. Fizjoterapia NTM. Fizjoter Prakt. 2008; 1: 37-39.

  6. Cendrowski K. Wartość wybranych parametrów ultrasonograficznych w diagnostyce i ocenie efektów leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet. Wydaw. Oficyna Wydawnicza Akademii Medycznej, 2005, 1-168.

  7. Sapsford R Rutch, Richardson AC, Stanton RW. Sitting postures afecks pelvic floor muscle activity in parous women: An observational study Astralian Journal of Physiotherapy. 2006; 52: 219–222.

  8. Surkont G, Wlaźlak E. i wsp. Wpływ różnych sposobów analizy efektów leczenia nieoperacyjnego wysiłkowego nietrzymania moczu na końcowe wnioski. Prz. Menopauzalny. 2005;4:77–82.

  9. Rechberger T, Jakowicki J. Nietrzymanie moczu u kobiet. Diagnostyka i leczenie. Wyd. Bifolium. Lublin 2005; 13-21.