Podłożem wszystkich zaburzeń odżywiania są nieprawidłowe nawyki żywieniowe oraz dodatkowo stres.
Nikły procent stanowią dziedziczne zaburzenia genetyczne i dotyczą one głównie otyłości.
Do głównych wad żywienia należą:
- nieprawidłowe proporcje między składnikami pokarmowymi,
- nieprawidłowa podaż jednego lub kilku składników pokarmowych, np. witamin,
- nieprawidłowa podaż energii w pokarmach,
- nieprawidłowe nawyki i zwyczaje żywieniowe.
W obecnych czasach dużą grupę niedożywionych stanowią osoby nierozsądnie odchudzające się, które razem z kilogramami tracą cenne dla zdrowia składniki. Może to prowadzić do poważnych zaburzeń odżywiania, z których najgroźniejsza jest anoreksja będąca jadłowstrętem o podłożu psychicznym. Do dużych niedoborów pokarmowych może dochodzić jednak przede wszystkim w związku z kłopotami z trawieniem. Częste biegunki, nękające np. ludzi chorych na zapalenie jelit lub zespół jelita drażliwego, powodują, że z przewodu pokarmowego wchłania się zbyt mało cennych składników. Do podobnych skutków może dojść w wyniku długotrwałego stosowania ziół i tabletek przeczyszczających.
Dodatkowym uwarunkowaniem jest alergia. Wielu uczulonych na określone produkty żywnościowe stosuje ubogą dietę.
Z obawy przed reakcją alergiczną unikają rozmaitości pokarmów, ograniczają jedzenie wartościowych produktów, np. owoców, które są bogatym źródłem witamin, lub jajek, będących jednym z najlepszych źródeł żelaza. Problem ten dotyczy coraz większej liczby dzieci z alergią. Ich rodzice, zamiast szukać alternatywnych produktów (np. bogate w wapń mleko zamieniać na mięso lub mleko sojowe), przesadnie ograniczają dietę, nieświadomie pozbawiając dzieci niezbędnych substancji odżywczych;
Innym powodem są zaburzenia hormonalne, np. nadczynność tarczycy (powoduje przyspieszenie przemiany materii)
Reszta czynników to:
- depresja lub zaburzenia odżywiania związane z chorobami psychicznymi, np. schizofrenią, starczą demencją, chorobą Alzheimera;
- choroby nowotworowe, często doprowadzające do dużej utraty wagi. Chudnięcie towarzyszy też zwykle terapii cytostatykami (chemioterapii);
- ograniczenia diety u ludzi starszych, wielu z nich nie ma apetytu, inni mają problemy z gryzieniem – z tego powodu unikają jedzenia np. surowych warzyw i owoców. Jeszcze inni, obawiając się niestrawności, rezygnują z picia mleka, jogurtu czy kefiru, ograniczają jedzenie mięsa. Efektem mogą być duże braki białka, wapnia, cynku, żelaza, fosforu i witamin z grupy B.
Zapotrzebowanie organizmu na składniki energetyczne determinowane jest przez:
- płeć,
-wiek, - warunki klimatyczne,
- stany fizjologiczne,
- aktywność fizyczną i zawodową.
Ważne jest, by podawać choremu niewielkie posiłki co najmniej 5 razy dziennie. Powinny one obfitować w mięso, ryby, sery, a także w warzywa i owoce, zawierające dużo mikroelementów i witamin. Warto także podawać gotowe koktajle odżywcze, które można kupić w aptece. Dodaje się je np. do zup czy sosów lub pije zamiast posiłku.
Gotowe odżywki są również świetnym rozwiązaniem w przypadku osób mających problemy z gryzieniem i połykaniem pokarmu.
Sam wygląd nie przesądza o tym, czy organizm funkcjonuje prawidłowo. Szczupłe osoby miewają niekiedy poważne problemy zdrowotne, np. biegunki. Mimo iż wyglądają zdrowo, wchłanianie składników odżywczych z przewodu pokarmowego nie jest prawidłowe, a to prowadzi do innych zaburzeń. Niepokojące objawy to gwałtowny spadek wagi, osłabienie, senność, apatia, bóle głowy, dolegliwości trawienne, a wkonsekwencji, gdy organizm otrzymuje za mało składników odżywczych, narządy wewnętrzne nie funkcjonują prawidłowo.
Skutkami tego są:
-częste infekcje, zaburzenia odporności, za mało witamin z grupy B, cynku, kwasów omega-3.
- nadpobudliwość, płaczliwość, kołatanie serca, zaburzenia pamięci – za mało witamin z grupy B i magnezu.
- rzeszotowienie kości, próchnica zębów – za mało wapnia i fosforu.
- kłopoty z dziąsłami, np. paradontoza – za mało witamin C i E.
- osłabienie wzroku – za mało witamin A i C.
- anemia – za mało żelaza i kwasu foliowego.
- nocne kurcze łydek – za mało wapnia, magnezu i potasu.
- wypadanie włosów i łysienie – za mało siarki i krzemu.
- obniżenie masy i siły mięśni szkieletowych, gładkich, serca,
- obniżenie poziomu białek trzewnych,
- obniżenie masy jelita,
- zanik błony śluzowej jelita,
zaburzenia trawienia i wchłaniania,
osłabienie perystaltyki,
kolonizacja jelita cienkiego.
Odrębną grupą przypadków niedożywienia jest niedożywienie szpitalne, spowodowane konsekwencjami metabolicznymi choroby; dietą szpitalną – często niesmaczną, niskokaloryczną, nieprawidłową proporcją składników odżywczych ; brakiem dietetyków w strukturze szpitala lub brak współpracy między lekarzem i dietetykiem ; głodzeniem pacjentów podczas wykonywania badań diagnostycznych i w okresie okołooperacyjnym , szczególnie na oddziałach gastrologicznych.
Literatura:
- http://www.we-dwoje.pl/skutki;niedozywienia,tag,124601.html
- Niedożywienie – Wikipedia, wolna encyklopedia
- http://www.zdrowie.med.pl/niedozywienie/n_4.html
- Niedożywienie – grozi każdemu - Klub Senior Cafe
- Żywienie pozajelitowe i dojelitowe w chirurgii, pod redakcją Bruno Szczygła i Jerzego Sochy, PZWL 1994.
- Podstawy terapii dożylnej i żywienia pozajelitowego, a-medica press, 1995.
- Standardy żywienia pozajelitowego i żywienia dojelitowego, Polskie Towarzystwo Żywienia Pozajelitowego i Dojelitowego, 2004.
