Martwicze zapalenie jelit należy do najczęstszych stanów naglących ze strony przewodu pokarmowego u noworodków, głównie urodzonych przedwcześnie.
Występuje u około 1-5% leczonych w OIOM (z tym, że blisko 80% dotyczy wcześniaków z masą ciała poniżej 1000g).
NEC zaliczany jest do chorób wolnych rodników tlenowych. Istotą choroby jest martwicze zapalenie błony śluzowej jelita prowadzące do perforacji, zapalenia otrzewnej i w konsekwencji prowadzącej do zgonu noworodka.
Do czynników ryzyka NEC zalicza się:
- wcześniactwo,
- niedotlenienie i niedokrwienie ściany jelita
- niedotlenienie wewnątrzmaciczne
- kolonizację przewodu pokarmowego patogennymi szczepami bakterii
- karmienie sztuczne
- zakażenia
- wczesne żywienie enteralne
- leki podawane doustnie
Objawy kliniczne NEC najczęściej występują między 3-10 dniem życia, ale mogą zdarzyć się również w 1 dobie, a także późniejszym okresie życia. Obserwuje się:
- wzdęcie brzucha
-tkliwość brzucha
-zaczerwienienie powłok brzusznych - nietolerancję pokarmową, zaleganie masy pokarmowej w żołądku i jelitach
- wymioty
- bradykardię
- często występujące bezdechy
-porażenie jelit - biegunka
- zaburzenia krążenia i termoregulacji
- obecność krwi w stolcach, u 50-75% pneumatoza jelit (gaz pod błoną śluzową). Progresja choroby jest szybka.
- narastający niepokój dziecka
- apatię
- senność
Rozpoznanie opiera się na :
- wnikliwej obserwacji noworodka
- monitoringu podstawowych parametrów życiowych
- pomiar obwodu brzucha noworodka
- badaniu bakteriologicznemu krwi celem wykrycia infekcji
- powtarzanych badaniach USG i RTG
Ujawnienie rozdęcia jelit z tzw. „ pętlą na straży” oraz pneumatozy jelit potwierdza NEC.
Leczenie polega na:
- zaprzestaniu żywienia enteralnego
- całkowitym odbarczeniu przewodu pokarmowego
- zastosowaniu antybiotyków
- zastosowaniu żywienia paraenteralnego.
Perforacja jest bezwzględnym wskazaniem do szybkiej interwencji chirurgicznej.
Zgony w przebiegu NEC, mimo że przy nowych sposobach leczenia zmniejszyły się, są nadal wysokie i wynoszą około 10-50%.
Najczęstszym powikłaniem ze strony układu pokarmowego jest zwężenie światła jelita, a także zespół jelita krótkiego.
Piśmiennictwo:
1.A.Bałanda ( red.).:Opieka nad noworodkiem. Rozdział IX, PZWL, Warszawa 2009, s.147
2.A.B.Pilewska-Kozak (red.).:Opieka nad wcześniakiem. Rozdział IX, PZWL, Warszawa 2009, s.150-152.
3.M.Krakós, P.Krajewski.: Martwicze zapalenie jelit (NEC) u noworodków ze skrajnie niską wagą urodzeniową (ELBW) — doświadczenie jednego ośrodka, Chirurgia Polska 2007, 9, 2, 78–84.
4.D.Gwizdała, M.Wilczyńska.: Ultrasonografia w ocenie martwiczego zapalenia jelit u noworodków z urodzeniową masą ciała poniżej 2000 g – doniesienie wstępne, Ginekol Pol. 2013, 84, 862-870
