Nadmierna masa płodu jest to problem położniczy, neonatologiczny ale i samej matki. W powszechnym mniemaniu im większe dziecko tym lepiej. Jednak gdy dochodzi do porodu, każda kobieta chciałaby, by nie tylko dziecko urodziło się zdrowe ale i by poród zostawił jak najmniejsze zmiany w jej organizmie.
Definicją makrosomii płodu ogólnie przyjętą jest próg 4500-4000 gram co daje nam próg powyżej 90.centyla w ciąży donoszonej zgodnie z siatkami centylowymi. Problem ten dotyka 5-10% wszystkich płodów.
Przyczyny- czynniki ryzyka:
- Czynniki dziedzic zne - wykazano , że większy wpływ na masę płodu ma genotyp matki niż ojca. Składowymi elementami makrosomii płodu zwiększającymi jej występowanie są:
- wysoki wzrost matki
- wielorództwo
- masa ciała matki przed ciążą
- wiek matki > 35lat
- duża urodzeniowa masa ciała matki
- urodzenie dziecka >4500g
- płeć dziecka, płeć męska może warunkować wzrost masy o około 150-200 gram w stosunku do płci żeńskiej
- kaukaskie pochodzenie predysponuje przeważająco nad rasą azjatycką
- zaburzenia genetyczne pod postacią chorób takich jak np:
zespół Beckwitha-Wiedemanna – fenotyp : gigantyzm, nadmierna masa mięśniowa, rozrost języka, wady małżowiny usznej.
Zespół Sotosa- fenotyp: makrosomia, wielkogłowie, prognatyzm wraz z wąską żuchwą. Koreluje z upośledzeniem umysłowym dzieci w różnym stopniu.
Nesidioblastosis – dziedziczona w sposób autosomalny dominujący. Makrosomia związana jest z ciągłym wydzielaniem insuliny przy dominowaniu kom β wysp trzustkowych
- Czynniki środowiskowe:
- poród po 42 tygodniu ciąży
- nadmierny przyrost masy ciała w ciąży
- nadwaga bądź otyłość ciężarnej i wzrost masy ciała więcej niż 6 kilo
- Czynniki hormonalne
Najistotniejsze to niewyrównana bądź nieleczona cukrzyca. Wyróżniamy cukrzyce przedciążowe (PGDM) pod postacią cukrzycy typu 1 i 2 , a także na cukrzycę ciążową (GDM). Czasami wystarczy dieta ale czasami konieczne jest podanie leków w postaci tabletek bądź insuliny. Obecnie ciężarne mogą skorzystać z pomp insulinowych. W badaniu USG zauważalna jest u dzieci matek z cukrzycą asymetria dotycząca pomiarów masy ciała, długości ciała, obwodu brzucha, główki i barków, a także wielkości serca, wątroby, kory nadnerczy, trzustki i śledziony.
Diagnostyka - Ocena kliniczna opiera się na:
- wielkości macicy we wczesnej ciąży
- wysokość macicy w 20 tygodniu ciąży
-regularne pomiary obwodu brzucha - badania palpacyjne, chwyty Leopolda
- Ocena ultrasonograficzna:
- Pierwsze zalecane badanie USG pomiędzy 11 a 14 tygodniem ciąży ma nikłe zastosowanie do samej oceny makrosomii ale stanowi podstawę do odniesienia
- Makrosomia płodu i długość trwania ciąży mogą być określane na podstawie takich parametrów jak:
długość ciemieniowo-siedzeniowa (CRL
wymiar dwuciemieniowy (BPD)
długość kości udowej (FL)
obwód główki (HC)
obówd brzucha (AC)
Programy komputerowe wykorzystują powyższe pomiary do wyliczeń przewidywanej masy płodu z granicą błędu 10%. Przy dużej masie ciężarnej i płodu,a także indeksie płynu owodniowego poniżej 5 wynosi 20%. Rzadziej wykorzystuje się: szerokość móżdżku, wymiar dwuoczny, długość talerza kości biodrowej, długość stopy.
POSTĘPOWANIE
Biorąc pod uwagę obciążenie dla płodu i dla matki wynikające z makrosomii konieczne jest rozsądne postępowanie. Powinno ono opierać się na ocenie USG, badaniu klinicznym, dokładnym wywiadzie i ocenie subiektywnej ciężarnej. Wybór pomiędzy porodem naturalnym a zabiegiem cięcia cesarskiego musi wykorzystywać wiedzę i doświadczenie personelu medycznego. Ciąża obciążona ryzykiem urodzenia makrosomicznego dziecka zaliczana jest do ciąż wysokiego ryzyka i dlatego każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie.
LITERATURA:
- Berkus M.- „Duży płód” Medycyna praktyczna
- Dębski R. – „Biometria płodu. Aspekty kliniczne, patologiczne oraz techniczne
- Di Lillo M.- „Ciąża u otyłych kobiet: co należy wiedzieć?”
- Dudenhausen J.- „Położnictwo praktyczne i operacje położnicze”
- Kanadys W.- „Urodzeniowa masa ciała noworodków z cukrzycą- wpływ matczynej otyłości przedciążowej”
- Pietrzyk J. – „Podstawy neonatologii”
- Wilczyński J. „Ciąża wysokiego ryzyka”
- Wolski A – „Makrosomia płodu „ Medycyna praktyczna
