Ludzki wirus niedoboru odporności HIV (ang. human immunodeficiency virus)- wirus z rodzaju lentiwirusów, z rodziny retrowirusów. Atakuje głównie limfocyty T- pomocnicze. Wywołuje AIDS.
Problem z HIV polega na tym, że można z nim żyć wiele lat (średnio 10) nie mając o tym pojęcia. Im więcej czasu upływa od zakażenia do jego rozpoznania, tym większa liczba nowych zakażeń pochodzących od pacjenta i tym gorsze jego rokowanie.
HIV:
Należy obecnie do najlepiej poznanych wirusów, ale charakteryzuje się dużą zmiennością, która może się objawiać nawet u jednego pacjenta w różnych etapach rozwoju. HIV wykazuje tropizm w stosunku do komórek posiadających na swojej powierzchni antygeny CD4, czyli do limfocytów T pomocniczych, makrofagów i komórek mikrogleju. Przy zakażeniu droga płciową infekcji ulegają najpierw makrofagi. Przy zakażeniu poprzez krew infekcji ulegają jako pierwsze limfocyty T, co skutkuje ostrzejszym przebiegiem choroby.
Nie zagraża zakażeniom HIV:
- korzystanie ze wspólnych sztućców, talerzy
- wspólne pływanie w basenie
- przypadkowe kontakty z osoba zakażoną w miejscach publicznych
- podanie ręki osobie zakażonej
- pocałunek, ślina , pot, łzy osoby zakażonej zawierają bardzo niewielka ilość wirusa. Stają się groźne, jeśli zawierają domieszkę wirusa.
- owady nie przenoszą zakażenia
- korzystanie ze wspólnych toalet i łazienek.
Drogi szerzenia wirusa :
- kontakty seksualne
- transfuzję zakażonej krwi
- używanie igieł zanieczyszczonych krwią zakażonych osób
- łożysko lub krew w trakcie porodu - droga wertykalna
- mleko matki
Objawy pierwotnej infekcji HIV – pacjent może mieć jeden lub więcej poniższych objawów:
- gorączka,
- pleśniawki w jamie ustnej, bóle gardła, zapalenie gardła,
- poczucie choroby,
- bóle mięśni i stawów,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Przy podejrzeniu mononukleozy zakaźnej warto rozważyć zrobienie testu na HIV.
Objawem bardziej swoistym dla infekcji pierwotnej jest wysypka: czerwonawa, nieswędząca, odro- lub różyczko- podobna, czasem plamisto-grudkowa, obejmująca początkowo tułów, później kończyny, także dłonie i stopy, może pojawić się również na twarzy; jej rozległość jest zmienna, od kilku wykwitów – łatwych do przeoczenia zarówno przez pacjenta, jak i lekarza – do mnogich zmian skórnych; może być też uogólniona, co prowadzić może do błędów diagnostycznych.
Pojawiać mogą się także:
- chudnięcie (utrata wagi nawet do 10 kg w krótkim czasie),
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego 10
(nudności, wymioty, biegunka, ból przy połykaniu, spowodowany owrzodzeniami lub kandydozą przełyku), - nocne poty,
- hipotonia ortostatyczna
oraz objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego: - aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (objawiające się zwykle gorączką, bólami głowy, światłowstrętem i sztywnością karku),
- neuropatie obwodowe,
- porażenia nerwu twarzowego.
Okres inkubacji wynosi od 0.5 do 3 lub nawet więcej lat. Swoiste przeciwciała pojawiają się już po 3-8 tygodniach, niekiedy dużo później. Są one wykorzystywane do diagnozowania AIDS lub nosicielstwa.
Choroby wskaźnikowe dla AIDS:
- zapalenie płuc
- grzybica układu pokarmowego
- nowotwory
- mięsak Kaposiego.
AIDS
Zespół nabytego niedoboru ( rzadziej upośledzenia) odporności, AIDS (ang. Acquired Immunodeficiency Syndrome lub Acquired Immune Deficiency Syndrome, SIDA łac. Syndroma Immunitatis Defectus Acquisiti)- końcowe stadium zakażenia HIV charakteryzujące się bardzo niskim poziomem limfocytów CD4, a więc wyniszczeniem układu immunologicznego (odpornościowego), co skutkuje zapadalnością na tzw. choroby wskaźnikowe ( niektóre formy nowotworów, grzybic, nietypowe zapalenia płuc) mogą zakończyć się śmiercią pacjenta.
Drogi szerzenia:
-
Do organizmu wirus może dostać się podczas stosunku płciowego. Możliwe jest także zakażenie przez transfuzję krwi, podczas dializ, przeszczepów, zabiegów chirurgicznych i przyjmowanie preparatów krwiopochodnych (zdarza się to obecnie bardzo rzadko, ze względu na badania dawców). Bardzo duże ryzyko stanowi używanie wspólnych żyletek, igieł i strzykawek (tatuaże)
-
Matka seropozytywna (HIV+) może zakazić płód, jednak przy zachowaniu odpowiednich procedur podczas ciąży i porodu można znacząco obniżyć ryzyko. Badania wykazują, że istnieje możliwość przeniesienia wirusa podczas karmienia piersią.
-Nie ma możliwości zakażenia przez owady z aparatem gębowym ssąco-kłującym (komary, kleszcze).
Objawy AIDS:
W tym okresie występują objawy ogólne takie jak:
- powiększenie węzłów chłonnych
- podwyższona temperatura
- inne tzw. grypopodobne symptomy.
Stwarza to podwójne niebezpieczeństwo ponieważ chory zazwyczaj nie zdaje sobie sprawy z tego że jest zakażony, a poziom wirusa we krwi osiąga bardzo wysokie wartości, co ułatwia jego dalsze rozprzestrzenianie się. Po dość długim okresie bezobjawowym (trwającym nawet kilkanaście lat) zaczynają pojawiać się objawy uszkodzenia układu immunologicznego. Pacjent zapada na choroby, które u ludzi nieposiadających uszkodzonego układu odpornościowego nie występują (tzw. infekcje oportunistyczne). Rozpoczynają się wyczerpujące biegunki. Później, gdy z układu immunologicznego pozostały tylko szczątki, organizm atakowany jest przez choroby nowotworowe (mięsak Kaposiego (u 13% pacjentów), rak szyjki macicy, chłoniaki). Jeżeli pacjent znajduje się pod opieką lekarską od momentu pojawienia się objawów klinicznych i rozpocznie terapię HAART może przeżyć 40 lat (oczekiwana długość życia zwiększa się nieustanie wraz z wprowadzaniem nowych leków. Niemal każde zakażenie HIV po latach przeradza się w AIDS. HIV poza organizmem człowieka ginie pod wpływem typowych środków odkażających. Wirusa zabija już podgrzewanie do temperatury 56 stopni C przez pół godziny.
Konsekwencje zdrowotne nieleczonego zakażenia HIV:
- infekcje oportunistyczne, czyli zakażenia wirusowe, bakteryjne, grzybicze, które dla osób z wydolnym układem immunologicznym rzadko bywają chorobotwórcze, u osób z upośledzoną przez HIV odpornością wywołują poważne, czasem zagrażające życiu, choroby;
- nowotwory, takie jak chłoniak, mięsak Kaposiego i rak szyjki macicy, które występują u osób zakażonych HIV częściej i w innych przedziałach wiekowych niż w populacji ogólnej;
- sam HIV może też prowadzić do pojawienia się objawów infekcji pierwotnej (ostra choroba retrowirusowa), a w zaawansowanym stadium może prowadzić do wystąpienia chorób wskaźnikowych.
Etapy rozwoju AIDS:
- przedostanie się wirusa do krwiobiegu
- okres inkubacji (4-6 tygodni)
- okres ostrych objawów zakażenia- dotyczy od 40-80 % wszystkich zakażonych osób. W 2-4 tyg. Po zakażeniu występują objawy podobne do grypy, czasem wysypka na twarzy i zmiany w śluzówce jay ustnej. Zaburzenia te mijają samoistnie.
- okres utajenia- ( bezobjawowego Lu skąpoobjawowego nosicielstwa HIV) trwający od kilku miesięcy do kilku lat.
Charakterystyczne są również rzadkie nowotwory takie jak, np. mięsak Kaposiego (objawia się w postaci plamek lub guzków w kolorze fioletowym na skórze i błonach śluzowych, może też zajmować narządy wewnętrzne).
Choroby układu nerwowego np. demencja (otępienie związane z AIDS). W okresie od roku do dwóch lat po wystąpieniu tych objawów dochodzi do śmierci, której najczęstsza przyczyna są zakażenie oportunistyczne.
Piśmiennictwo:
- Niedźwiecka-Stadnik M, Rosińska M. Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS w Polsce w 2010 roku. Przegl. Epidemiol. 2012;66:315-23.
- Rogowska-Szadkowska D, Chlabicz S. Następstwa zakażenie ludzkim wirusem upośledzenia odporności (HIV). Pol Merk Lek 2009;26:223-6.
- Jabłonowska E, Małolepsza E. Stopień akceptacji pacjentów HIV+ przez pracowników służby zdrowie w regionie łódzkim w ocenie samych zakażonych. Wiad. Lek. 2007;60:497-501.
- Rogowska-Szadkowska D, Ołtarzewska AM, Sawicka-Powierza J, Chlabicz S. Medical Care of HIV-infected individuals in Poland: impact of stigmatization by health care workers. AIDS Care STDS 2008;22:81-4.
- ieki nad osobami zakażonymi HIV. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS, 2013. PTN AIDS, Warszawa, 2013. Coroczne aktualizacje zaleceń udostępniane są na stronie Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS: http://www. ptnaids.pl, w zakładce: „Rekomendacje”.
