Borelioza to wielonarządowa choroba zakaźna wywołana przez krętki z rodzaju Borrelia. Jest to najczęstrzą chorobą przenoszoną przez kleszcze. W Polsce notuję się stały wzrost liczby zachorowań.
Krętkowica kleszczowa, zwana też boreliozą lub chorobą z Lyme, jest przewlekłą infekcją bakteryjną, w przebiegu której zaatakowanych może zostać wiele narządów wewnętrznych, a także skóra. Jest to choroba odzwierzęca.
Borelioza z Lyme jest przewlekła, wielofazową chorobą układową, charakteryzującą się występowaniem objawów skórnych, stawowych, kardiologicznych i neurologicznych. Ich różnorodność oraz podobieństwo do wielu innych schorzeń znacznie utrudnia rozpoznanie.
Stadia bolieriozy:
- Wczesna borelioza z Lymy:
-rumień wędrujący
-chłoniak limfocytarny skóry
Drugie stadium - zakażenia rozsianego
-rumień wędrujący mnogi
-wczesna neuroborelioza
-zapalenie stawów
-zapalenie mięśnia sercowego
-inne zmiany narządowe
- Późna borelioza z Lyme:
–przewlekłe zapalenie zanikowe skóry kończyn
–neurologiczne, reumatologiczne lub inne zmiany narządowe utrzymujące się przez co najmniej 12 miesięcy.
Okres wylęgania boreliozy z Lyme, objawiającej się w postaci rumienia wędrującego, wynosi przeciętnie od 3 do 30 dni.
Objawy :
Rumień wędrujący -jest zmianą skórną powstającą w miejscu lub pobliżu punktu ukłucia przez kleszcza. U dorosłych najczęściej lokalizuje się na kończynach i tułowiu, u dzieci - na głowie i szyi. Początkowo jest to czerwona grudka lub plamka, która powiększa się obwodowo. Towarzyszy temu centralne przejaśnianie się zmiany i tworzenie się 1-2 cm obrączki rumieniowatej, odgraniczonej od zdrowej skóry. Leczony czy nie, rumień ustępuje bez śladu, rzadko przed upływem 4 tygodni.
Chłoniak limfocytarny skóry jest swoistą, łagodną zmianą skórną w postaci grudki lub guzka o sinoczerwonej barwie, wzmożonej spoistości, średnicy 1-5mm. Pojawia się w kilka tygodni do 10 miesięcy od kontaktu z zakażonymi kleszczami, niekoniecznie w miejscu jego ukłucia. Nie leczony utrzymuje się nawet kilka lat. Występuje rzadko (ok. 1% chorych) Zmiana, najczęściej pojedyncza, umiejscawia się na płatkach usznych, brodawkach i otoczkach sutkowych, mosznie.
Zapobieganie boreliozie polega przede wszystkim na unikaniu ukąszenia kleszczy poprzez:
-noszenie ubrań okrywających możliwie szczelnie ciało (koszula z długimi rękawami, długie spodnie, zakryte buty),
-unikanie wypraw w rejony, w których jest dużo kleszczy,
-unikanie chodzenia poza drogami po lesie, w zaroślach i łąkach,
-nie siadanie na zwalonych pniach drzew (ulubione miejsce przebywania młodocianych form kleszczy, tzw. nimf),
-stosowanie środków odstraszających kleszcze, zwłaszcza tych zawierających DEET,
-sprawdzanie ciała po pobycie w lesie.
-szybka interwencja po ukąszeniu.
We wczesnej fazie choroby zaleca się stosowanie antybiotykoterapii. Zalecany czas leczenia to 21 do 30 dni.
Obraz kliniczny choroby jest bardzo zróżnicowany. Rozpoznanie oparte jest na objawach klinicznych w połączeniu z diagnostyką serologiczną. Podstawę le- czenia stanowią antybiotyki. Profilaktyka polega na stosowaniu nieswoistych metod ochrony przed kleszczami. W przypadku wbicia kleszcza należy go jak najszybciej usunąć mechanicznie. Aktualnie trwają badania nad szczepionką przeciwko boreliozie. Pacjenci poddani prawidłowej terapii mają zazwyczaj dobre rokowanie. Przedstawione w pracy
Piśmiennictwo:
Dziubek Z: Krętkowice - w - Dziubek Z. Choroby zakaźne i pasożytnicze. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 2003: 182-189.
Flisiak R, Szechiński J: Choroby przenoszone przez kleszcze - w - Gajewski P. Interna Szczeklika Podręcznik Chorób Wewnętrznych. Medycyna Praktyczna. Kraków. 2014; 2289-2298.
Justyna Błaut-Jurkowska, Marcin Jurkowski - Bolerioza – aktualny stan wiedzy, Przegląd Lekarski 2015 / 72 / 11
