Glukoza jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórek mózgowych.W momencie obniżenia poziomu glukozy do wartości krytycznej może dojść do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Krytyczne stężenie glukozy jest różne u różnych noworodków - wpływ na to mają czynniki takie jak :
- dostęp do czynników alternatywnych mogących zastąpić glukozę;
-niedotlenienie okołoporodowe;
-zmiany w przepływach mózgowych krwi;
-różnice w dojrzałości noworodka .
W okresie noworodkowym możemy wyróżnić 3 rodzaje hipoglikemii:
1)Hipoglikemia idiopatyczna objawowa.
2)Hipoglikemia o etiologii swoistej.
3)Hipoglikemia bezobjawowa przemijająca samoistnie.
Hipoglikemia - stężenie glukozy we krwi włośniczkowej niższe niż 40mg/dl ( lub 2,2mmol/l)
Za patomechanizmy prowadzące do powstania hipoglikemii uważa się :
-zbyt małe zapasy glikogenu
-hiperinsulinizm
-obniżona produkcja glukozy
1)Hipoglikemia bezobjawowa przemijająca samoistnie:
Ten rodzaj hipoglikemii według naukowców spowodowany jest adaptacją do życia zewnątrzmacicznego, spowodowana jest przerwaniem dopływu glikemii drogą łożyskową. Zazwyczaj poziom glikemii po 3 godzinach od urodzenia wzrasta powyżej 40mg/dl - nie wymaga ona wówczas leczenia.
Do grupy noworodków u których istnieje większe ryzyko hipoglikemii w pierwszych godzinach życia są:
- wcześniaki,
- noworodki z cechami ograniczenia wzrostu wewnątrzmacicznego ( niższa urodzeniowa masa ciała w stosunku do tygodnia ciąży),
- noworodki, których matki chorują na cukrzycę
-zbyt duża masa ciała - makrosomia noworodka
-noworodki urodzone z ciąży mnogiej
-noworodki po przebytym niedotlenieniu okołoporodowym
2)Hipoglikemia o etiologii swoistej:
Wynika ona z niedoboru substratu lub też nadmiaru/niedoboru hormonów i niedoboru enzymów, Najczęstszą przyczyną jest tutaj hiperinsulinizm: -cukrzyca u matki
-erytroblastoza
-gruczolak komórek beta- trzustki
-nadwrażliwość na leucynę
-wpływ leków podawanych matce
Do innych przyczyn zalicza się:
Zaburzenia endokrynologiczne : -izolowany niedobór hormonu wzrostu
-krwotok do nadnerczy
-wrodzony przerost kory nadnerczy
-niedoczynność tarczycy
-niedobór glukagonu
Wrodzone błędy metaboliczne: -węglowodanów(np. galaktozemia, nietolerancja fruktozy)
- aminokwasów (np.choroba syropu klonowego, wrodzona tyrozenemia, kwasica glutarowa typu II)
-lipidów (np. niedobór karnityny)
- Hipoglikemia objawowa idiopatyczna:
Ten rodzaj hipoglikemii występują rzadko, dotyczy on w większym stopniu noworodków płci męskiej. Do grupy noworodków szczególnie narażonych na hipoglikemie idiopatyczną należą:
-noworodki z SGA
-noworodki urodzone z ciąż powikłanych gestozą.
Objawy kliniczne występują już od pierwszej doby życia, ale również mogą wystąpić dopiero w późniejszych. Hipoglikemii często towarzyszy policytemia oraz hipokaliemia.
Za przyczyny hipoglikemii objawowej idiopatycznej uważa się:
-Niewłaściwą produkcję glukozy :- obniżenie rezerw glikogenu i tłuszczów; zaburzenia glukoneogenezy.
-Nadmierne zużycie glukozy:- zwiększone obwodowe zużycie glukozy, niedobór hormonów podwyższających stężenie glukozy, hiperinsulinizm.
Inne przyczyny hipoglikemii w okresie noworodkowym:
-nadmierna podaż glukozy kobiecie w trakcie porodu
-głodzenie kobiety przed porodem
-leki podawane matce ( salicylany, propranolol)
-transfuzja wymienna krwi noworodka
-dożylne podanie indometacyny
-zakażenia
-choroby układu krążenia
-policytemia
-przewlekła biegunka
-oziębienie
- nieprawidłowości OUN
Objawy towarzyszące hipoglikemii:
U ponad 90% noworodków hipoglikemia przebiega bezobjawowo. Wpływ na pojawienie się objawów klinicznych może mieć nie tylko niskie stężenie glukozy, ale również szybkość jej obniżania się oraz czas trwania hipoglikemii.
Objawy:
-pocenie się
-drżenia mięśniowe
-brak odruchu Moro
-sinica
-bezdechy
-epizody zblednięcia
-niewydolność krążenia
-DRGAWKI - jest objawem szczególnie niekorzystnym, występuje najczęściej czy hipoglikemii długo utrzymującej się i zazwyczaj świadczy o urodzeniu ośrodkowego układu nerwowego.
Postępowanie:
- Oznaczenie poziomu glikemii w pierwszych godzinach życia u noworodków z grup ryzyka omówionych wyżej - szczególnie u noworodków matek chorujących na cukrzyce.
-Przy wartościach glikemii równej bądź powyżej 40mg/dl zaleca się wczesne karmienie noworodka i dalsza kontrola glikemii po 1-2 godzinach i dalsze kontrole w późniejszych godzinach aż do 3 doby życia.
-Przy wartościach glikemii poniżej 40mg/dl zaleca się wczesne karmienie noworodka oraz równoczesne włączenie wlewu dożylnego glukozy oraz dalsza kontrola poziomu glikemii. Zaleca się modyfikowanie stężenia glukozy oraz przepływów w zależności od poziomu glikemii.
W przypadku trudności w uzyskaniu normoglikemii oraz hipoglikemii nawracającej zaleca się oznaczenie we krwi noworodka stężenia: insuliny, kortyzolu, hormonu wzrostu,kwasu mlekowego, ciał ketonowych, wartości pH oraz niedoboru zasad.
Oprócz stosowania wlewów dożylnych z glukozy można zastosować:
-Hydrokortyzon - przy hipoglikemii wynikającej z hiperinsulinizmu. Powoduje on uaktywnienie procesu glukoneogenezy, zmniejsza obwodowe zużycie glukozy oraz zwiększa efekt działania egzogennego glukagonu.
-Glukagon
-Adrenalinę - uwalnianie jej ma działanie supresyjne na insulinę
Rokowanie:
Wystąpienie objawów klinicznych hipoglikemii zazwyczaj jest wynikiem uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, często wiąże się ona z upośledzeniem rozwoju neurologicznego dziecka. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do zgonu.
Niekorzystnemu działaniu hipoglikemii zazwyczaj towarzyszą inne dolegliwości ( niedotlenienie okołoporodowe, krwawienie do OUN, ZZO) mające również niekorzystny, destrukcyjny wpływ na rozwój ośrodkowego układu nerwowego.
Źródło:
- Szczapa J. : Podstawy neonatologii. Wyd. PZWL. Warszawa 2008, 2010.
