Poziom glukozy we krwi noworodka po porodzie stanowi 75% poziomu u matki, ale szybko na skutek zużycia w ciągu 2 godzin życia obniża się do wartości 50-35 mg/dl i jest zależny od endogennej glukoneogenezy, aż do rozpoczęcia żywienia.
O normoglikemii mówimy gdy stężenie glukozy we krwi mieści się pomiędzy 45 a 125 mg/dl.
Za hipoglikemię u noworodka donoszonego uznano wartość < 40 mg/dl, a u wcześniaka 30 mg/dl we krwi włośniczkowej (przed rozpoczęciem żywienia).
Czynniki ryzyka hipoglikemii u noworodków:
- Niedobór substratu (wcześniaki, ciąża mnoga),
- Noworodki matek cukrzycowych
- Noworodki z IUGR / z makrosomią
- Policytemia
- Brak możliwości zużytkowania glukozy (galaktozemia, fruktozemia, błędy metaboliczne)
- Jatrogenne podanie insuliny, infuzja niskich stężeń glukozy,
- Mieszane (niedobór hormonu wzrostu, niedobór kortyzolu, zamartwica)
Objawy hipoglikemii u noworodka możemy podzielić na duże i małe:
A. Objawy duże: bezdechy, drgawki, trwałe uszkodzenie mózgu, śpiączka;
B. Objawy małe: drżenia mięśniowe, rozdrażnienie, apatia/ pobudzenie, bladość powłok skórnych, sinica, niestabilność ciepłoty ciała;
C. Hipoglikemia może przebiegać także bezobjawowo, co nie wyklucza uszkodzenia mózgu noworodka.
Leczenie:
- Kontrola poziomu glukozy za pomocą testów paskowych pomiędzy 1-2 godziną po urodzeniu u noworodków podejrzanych o możliwość wystąpienia hipoglikemii, a następnie jego kontrola aż do unormowania się stężeń poziomu glukozy we krwi.
- Wczesne karmienie, a jeśli jest to niemożliwe, podać 10% glikozę w dostępnej formie. Jeśli pomimo to poziom glukozy jest niższy niż 40 mg/dl, należy rozważyć podanie 15% glukozy w pompie infuzyjnej i ewentualnie wprowadzić również jej roztwór doustnie.
- Jeśli pomimo zastosowanego leczenia objawy nie ustępują należy: oznaczyć poziom insuliny w surowicy, wykonać testy metaboliczne w poszukiwaniu błędów metabolicznych, wykonać badania w poszukiwaniu wrodzonych guzów trzustki, w tym laparotomię zwiadowczą.
Dziecko matki cukrzycowej:
I. Matka cukrzycowa w klasie A-C:
- noworodek rodzi się duży, z powiększonym sercem, wątrobą i śledzioną.
- może mieć przerost wysepek Langerhansa i hiperinsulinizm prowadzący do hipoglikemii
Hipoglikemia może minąć po 1-4 godzinach po urodzeniu, być przedłużoną do 24-48 godzin, lub w rzadkich przypadkach rozpocząć się dopiero po 12-24 godzinach od urodzenia i pogłębiać się, aż do wystąpienia ciężkich objawów klinicznych. U tych noworodków może wystąpić RDS i policytemia
II. Matka cukrzycowa w klasie D-F:
- noworodek rodzi się mały (SGA), ale nie rozwija RDS
- w tej grupie noworodków często występują wrodzone wady serca, kardiomiopatia przerostowa, agenezja kości krzyżowej, niedorozwój jelita grubego, zakrzepy żył nerkowych
Zgony okołoporodowe matek cukrzycowych są wysokie i wynoszą 30:1000 żywo urodzonych.U 10% stwierdza się nieprawidłowy test na tolerancję glukozy, a u 1% występuje cukrzyca.
Inne przyczyny hipoglikemii:
-
Nesidioblastosis: jest to wzrost liczby komórek beta wysepek Langerhansa powodujący hiperinsulinemię z głęboką hipoglikemią. Do wyrównania hipoglikemii konieczne jest stosowanie 15% glukozy.
-
Zespół Beckwith- Wiedemana: u noworodka stwierdza się duży język, przepuklinę pępkową, rozszczepienie płatka ucha, hiperinsulinemię spowodowaną przerostem komórek beta trzustki. Co trzeci noworodek z tym zespołem ma hipoinsulinemię.
Szybkie wprowadzenie dożylne glukozy o wysokim stężeniu (25-50%) powoduje gwałtowny wzrost glukozy w surowicy i następnie szybki jej spadek wywołany hiperinsulinizmem. Zjawisko to jest bardzo niekorzystne w leczeniu hipoglikemii.
Hiperglikemia noworodka
Hiperglikemię u noworodka rozpoznajemy, gdy stężenie glukozy we krwi przekracza 125 mg/dl, a w osoczu powyżej 150 mg/ dl.
W okresie noworodkowym do grupy ryzyka powstania hiperglikemii należą:
- Wcześniak (masa ciała < 1500g)
- Noworodki z IUGR
- Noworodki z uogólnionym zakażeniem/ posocznicą
- Noworodki cukrzycowe
- Noworodki wymagające nCPAP
Do głównych objawów hiperglikemii zaliczamy:
- Odwodnienie
- Brak przyrostu masy ciała
- Objawy świadczące o zakażeniu
- Objawy uszkodzenia OUN
Leczenie hiperglikemii uzależnione jest od uzyskanych stężeń glukozy we krwi noworodka, czasu trwania jak i przyczyny wystąpienia hiperglikemii.
Piśmiennictwo:
-
E.Otto – Buczkowska.: Cukrzyca matki czynnikiem ryzyka dla płodu i noworodka. Gin. Prakt.2003,11,(1) s.29-33
-
A.Bałanda (red.).: Opieka nad noworodkiem. Rozdział I. PZWL, Warszawa 2009, s.24-25
-
K.Łagoda, G.Kobus, H.Bachórzewska-Gajewska.: Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2008, tom 4, nr 4
-
A.B.Pilewska- Kozak (red.).:Opieka nad wcześniakiem. Rozdział IX. PZWL, Warszawa 2009,s.156- 158
-
W.Psychrembel.: Położnictwo praktyczne i operacje położnicze. Rozdział XIII. PZWL, Warszawa 2002. s.442- 443.
