Epilepsja u kobiet w okresie ciąży, porodu i połogu
Epilepsja, czyli padaczka to zespół chorobowy z objawami schorzeń ośrodkowego układu nerwowego. Nadmierne wyładowania neuronów oraz nieprawidłowe rozprzestrzenianie się pobudzenia mózgu powoduje występowanie napadu padaczkowego.
Wg definicji Światowej Organizacji Zdrowia :
Napady padaczkowe są przejściowym zaburzeniem czynności mózgu o charakterze ruchowym, czuciowym, wegetatywnym lub psychicznym, które powstają wskutek nadmiernego wyładowania bioelektrycznego pewnego obszaru neuronów lub całego mózgu.
Epilepsja u kobiet w okresie okołoporodowym jest niezwykle trudną jednostką chorobową z uwagi na konieczność podania leków, które drogą wertykalną mogą negatywnie wpłynąć na płód. Objawy niepożądane stosowanych leków przeciwpadaczkowych mogą prowadzić do odległych konsekwencji zdrowotnych płodu takich jak m.in.: wady wrodzone, zaburzenia funkcji poznawczych.
W czasie ciąży:
-może wystąpić pierwszy w życiu napad padaczkowy, ale jest to obserwowane stosunkowo rzadko i obecnie przyjmuje się, że sama ciąża nie ma działania epileptogennego,
-może nastąpić nawrót napadów po dłuższej przerwie,
-może dojść do zmiany przebiegu istniejącej już choroby,
-może zaistnieć konieczność różnicowania napadów występujących w późnym okresie III trymestru ciąży z eklampsją.
Kobiety z padaczką są bardziej narażone na wystąpienie takich komplikacji związanych z ciążą jak:
- przewlekłe poranne nudności,
- anemia,
- krwawienie z pochwy podczas i po ciąży,
- przedwczesne oddzielenie się łożyska,
- podwyższenie ciśnienia krwi i obecność białka w moczu po 20 tygodniu ciąży,
- przedwczesny poród,
-
niska waga urodzeniowa dziecka.
Literatura donosi, że ciąża nie ma swoistego działania epileptogennego i stosunkowo rzadko pierwszy napad o cechach padaczkowych pojawia się podczas ciąży. Na zmianę częstości napadów padaczkowych w czasie ciąży ma wpływ przede wszystkim nieprzestrzeganie przez położnicę przepisanego leczenia z powodu na przykład obawy przed niekorzystnym wpływem stosowanych leków przeciw padaczkowych na płód, a także
zmiana stężenia i okresu półtrwania leków przeciw padaczkowych w surowicy krwi.
Zmiana częstości napadów padaczkowych w okresie ciąży zależy też od zmiany aktywności hormonalnej całego organizmu, z włączeniem się nowego gruczołu wewnątrzwydzielniczego jakim jest łożysko.
Napady padaczkowe u ciężarnej kobiety mogą prowokować do przedwczesnego odklejania się łożyska wskutek urazów brzucha matki, krwotoków wewnątrz czaszkowych płodu i jego śmierci.
Dlatego lekarz niezwłocznie powinien przepisać ciężarnej kobiecie wszystkie niezbędne w jej stanie leki przeciw padaczkowe.
Wystąpienie co najmniej dwóch napadów padaczkowych po raz pierwszy w życiu, lub nawrót napadów padaczkowych po dłuższej przerwie jest wskazaniem do rozpoczęcia terapii przeciw padaczkowej w czasie ciąży. Gdy napady padaczkowe przed ciążą występowały rzadko, istnieje możliwość redukcji dawki leku przeciw padaczkowego, gdy natomiast częstość napadów wzrosła w okresie ciąży wymaga to zwiększenia dawki leku lub nawet dodania drugiego leku przeciw padaczkowego.
Równoczesne stosowanie kilku leków przeciw padaczkowych niestety niesie ryzyko wystąpienia poważnych wad wrodzonych u płodu. Wady te, są to nieprawidłowości rozpoznawane przy porodzie lub w ciągu pierwszych dwunastu tygodni życia i dotyczą istotnych struktur zarodkowych.
Możliwe wady wrodzone:
- wady cewy nerwowej,
- wady serca,
- rozszczep warg i podniebienia,
- wady szkieletu,
- hiperteloryzm,
- krwotok do jam ciała i mózgu.
Wszystkie leki przeciw padaczkowe przechodzą przez łożysko oraz przenikają do gruczołu sutkowego i są wydzielane z mlekiem matki. Nie stanowi to jednak przeciwwskazania do karmienia piersią za wyjątkiem
sytuacji stosowania wysokich dawek fenobarbitalu, prymidonu czy benzodiazepin, co może być przyczyną nadmiernej sedacji noworodka.
Po porodzie istnieje konieczność monitorowania stężenia leków przeciw padaczkowych, zwłaszcza w okresie 8
-10 tygodni, celem uniknięcia efektu toksycznego.
Całościowy model opieki nad pacjentką chorą na epilepsję będącą w ciąży ma na celu właściwą kontrolę
napadów przy jednoczesnym zabezpieczeniu prawidłowego rozwoju płodu, bezpiecznego porodu i okresu
po porodzie. Znajomość zagadnienia kobiet chorych na padaczkę pozwala na zastosowanie bardziej racjonalnej terapii przeciw padaczkowej dla uzyskania pełnej kontroli napadów
PIŚMIENNICTWO:
Grudzińska B, Rościszewska D.: Zmiany dynamiczne w EEG podczas cyklu miesięcznego u kobiet chorych na padaczkę. Streszczenia XI Zjazdu PTN, Bydgoszcz 1980.
J. Jędrzejczak, P.Zwoliński : „ Leczenie farmakologiczne w padaczce”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1996.
Halczuk I., Tyniecka M.,NTurowska, Rejdak K., Belniak E.: Postępowanie terapeutyczne w padaczce kobiet w okresie ciąży, porodu i połogu, ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2014 DOBROSTAN I ZDROWIE, Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Rościszewska D, Grodzicka-Zawisza L.: Analiza zmiany częstości napadów podczas ciąży u 65 kobiet chorych na padaczkę. Neurol Neurochir Pol 1979;24,269.
