Drgawkami nazywamy napadowe zaburzenia prawidłowej czynności ośrodkowego układu nerwowego, występujące jako:
- zaburzenia ruchowe
- zaburzenia czuciowe
- zaburzenia wegetatywne.
Drgawki w okresie noworodkowym występują z częstotliwością od 1,5 do 14 przypadków na 1000 urodzeń, rozbieżność ta jest wynikiem trudności w ich prawidłowym rozpoznaniu.
Do przyczyn występowania drgawek w okresie noworodkowym zaliczamy:
- hipoksję okołoporodową/ wewnątrzmaciczną
- krwawienia do tkanek mózgu
- martwicę mózgu
- zaburzenia metaboliczne
- zakażenia i infekcje
- wady wrodzone
- wady rozwojowe OUN
- ekspozycje na alkohol, leki, trucizny
Drgawki noworodkowe dzielimy na:
A) drgawki subtelne (amorficzne)
B) drgawki kloniczne ogniskowe lub wieloogniskowe
C) drgawki toniczne ogniskowe lub wieloogniskowe
D) drgawki miokloniczne
A) Drgawki subtelne - występują głównie u noworodków niedojrzałych. Często pozostają prawidłowo niezdiagnozowane. Przejawiające się w postaci cyklicznych wznowień, które ulegają podziałowi na :
- oznaki oczne np. regularne mruganie, ruchy gałek ocznych czy powiek
- ruchy warg, języka, policzków np. ssanie, mlaskanie, połykanie, żucie
- ruchy kończyn przypominające boksowanie, pedałowanie
- zaburzenia wegetatywne
- bezdechy ( bez wystąpienia bradykardii, charakterystycznej dla zaburzeń oddechowych)
B) Drgawki kloniczne- czyli powolne, równomierne skurcze mięśni poszczególnych noworodka, powtarzające się ze stałą częstotliwością ok. 1-3 / s, z wyraźną tendencją spowalniania pod koniec napadu drgawek. Drgawki kloniczne współwystępują z objawami ocznymi i zaburzeniami wegetatywnymi; nie są podatne na bodźce pochodzenia zewnętrznego. Wyróżniamy drgawki kloniczne :
- ogniskowe – ograniczające się zazwyczaj do mięśni twarzy lub kończyn; związane są głównie z ogniskowym uszkodzeniem OUN np. krwiak podtwardówkowy
- wieloogniskowe- wędrujące bezładnie, obejmujące całe ciało noworodka bądź też obie połowy jego ciała jednak oddzielnie, np. występujące w przebiegu encefalopatii niedotlenieniowo- niedokrwiennej
C) Drgawki toniczne, charakteryzujące się stałym napięciem mięśniowym, w przebiegu których często mamy do czynienia ze zwrotem gałek ocznych i/ lub bezdechem, dzielimy na:
- ogniskowe - charakteryzujące się przetrwałym ułożeniem kończyn lub nierównomiernym położeniem tułowia
- uogólnione - polegające na przyjęciu pozycji odmóżdżeniowej/ odkorowanej
D) Drgawki miokloniczne -polegają na bardzo szybkim, równoczesnym skurczu mięśni zginaczy, zazwyczaj kończyn górnych, rzadziej dolnych; występują np. w chorobach metabolicznych
Drżenia kończyn - nie należą do postaci drgawek, zwykle występują fizjologiczne w okresie noworodkowo- niemowlęcym, poczym samoistnie zanikają do ukończenia trzeciego miesiąca życia. Drżeń kończyn nie leczymy i różnicujemy je z drgawkami. Drżenia są wrażliwe na bodźce pochodzące z otoczenia, ustępują po przytrzymaniu kończyny bądź kończyn. Charakteryzują się brakiem ruchów gałek ocznych i objawów wegetatywnych. Występują głównie u noworodków przedwcześnie urodzonych i noworodków matek cukrzycowych.
Pełna diagnostyka drgawek obejmuje:
A) wywiad
B) badanie fizykalne
C) badania laboratoryjne
D) badania bakteriologiczne
E) EEG
F) badania neuroobrazowe (USG, TK, MR )
Leki przeciwdrgawkowe:
- fenobarbital/gardenal (10 mg/ kg/24 godz.)
- fenytoina (15 mg/kg/24 godz.)
- klonazepam (20 mg/ kg)
- midazolan
- w przypadku niedoboru Wit. B6 natychmiastowe jej uzupełnienie
Piśmiennictwo:
- A. Bałanda (red.) .: Opieka nad noworodkiem. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009r. Rozdział IX s. 153
- K. Bernat (red.) .: Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010r. Rozdział XVII, s. 414 - 417.
- R. Koncewicz: Drgawki - problem w podstawowej opiece zdrowotnej. Medycyna Rodzinna 2002/ 5: 179 - 182
- E. Marszał: Pierwszy napad drgawek u dzieci - postępowanie diagnostyczne i lecznicze. Przegląd Lekarski 2007/64: 29 - 31.
- A.B. Pilewska - Kozak (red.).: Opieka nad wcześniakiem. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009r. Rozdział IX, s. 161
- W.Pschyrembel .: Położnictwo praktyczne i operacje położnicze. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003r. Rozdział XIII, s.450
- J.Szczapa (red.).: Podstawy neonatologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010r. Rorzdział XI, s. 266-270
