U płodu kości sklepienia i ścian bocznych czaszki powstają na podłożu łącznotkankowym. W dalszym okresie życia płodowego obserwuje się kostnienie beleczek kostnych, które zachodzi promieniście z określonych punktów, dostosowując się do kierunku głównych linii napięcia (trajektorii) czaszki.
Z łącznotkankowej puszki czaszki zachowują się jeszcze u noworodka nieskostniałe pozostałości w miejscach, w których kości stykają się. Występują one w dwóch postaciach: jako wąskie pasma tkanki łącznej na granicach kości, wzdłuż późniejszych szwów czaszki, i jako większe miejsca – tam, gdzie kilka kości styka się. Miejsca te nazywamy ciemiączkami (fonticuli cranii), leżą one w kątach obu kości ciemieniowych w liczbie sześciu. Dwa są nieparzyste, dwa – parzyste.
Z ciemiączek nieparzystych największe i właściwie najważniejsze jest ciemiączko przednie, zwane też wielkim lub czołowym. Ma kształt porównywalny do latawca, którego ostry kąt jest skierowany do przodu. Leży ono na skrzyżowaniu szwów wieńcowego, strzałkowego i czołowego. Ciemiączko to ma długość 3 – 5,5 cm, a szerokość 2 – 5 cm. Jest wyczuwalne w czasie badania położniczego, stanowiąc wskazówkę w czasie porodu co do położenia czaszki płodu w miednicy. Pasma łącznotkankowe i ciemiączka w czasie porodu umożliwiają nasuwanie się brzegów kości na siebie i wzmagają do pewnego stopnia zdolność adaptacyjną główki płodu podczas przeciskania się przez kanał miednicy. Badanie ciemiączka przedniego stanowi ważny element badania przedmiotowego noworodka i niemowlęcia.
Lekarz ocenia wielkość oraz napięcie ciemiączka. Wykładniki te mogą ulec zmianie w przebiegu licznych stanów chorobowych. W krzywicy zarastanie ciemiączka może być opóźnione. W wodogłowiu wymiary ciemiączka są zwiększone, a szwy czaszkowe poszerzają się. W przypadku zwiększenia ciśnienia śródczaszkowego ciemiączko uwypukla się i tętni. Taki objaw obserwuje się w zapaleniu opon mózgowo- rdzeniowych. W przypadku odwodnienia dziecka ciemiączko jest zapadnięte. Wraz z postępującym wzrastaniem kości czaszki u dziecka ciemiączka zamykają się. Ciemiączko przednie zarasta dopiero w drugim roku życia, niekiedy dzieje się to już pod koniec pierwszego roku życia dziecka.
