Ciąża jest wyjątkowym okresem w życiu każdej kobiety, w którym cały jej organizm w krótkim okresie przechodzi olbrzymią metamorfozę. Skóra na brzuchu musi rozciągnąć się do niebotycznych rozmiarów, nadążając za rozwijającym się w macicy dzieckiem. Jeśli przyrost masy i objętości brzucha przyszłej matki jest zbyt szybki, u kobiet z predyspozycjami do zmian skórnych powstaną rozstępy.
Rozstępy są to zmiany skórne początkowo sinoczerwone gładkie, wrzecionowate pasma, występujące najczęściej na skórze ud, brzucha, pośladków i piersi ale najczęściej podłużne, a następnie blade zagłębienia powłok.
Przyczyny powstawania rozstępów
Przyczyny powstawania rozstępów to: czynniki hormonalne, znaczny wzrost masy ciała w krótkim czasie, ciąża, czynniki genetyczne oraz zaburzenie funkcjonowania tkanki łącznej]. Powstają w wyniku nadmiernego rozciągania się skóry i zerwania sieci włókien kolagenowych tworzących skórną strukturę. Choć niektórzy uważają że przyczyna powstawania zmian nie została do tej pory dokładnie poznana. Wśród najpopularniejszych teorii ich powstawania wymienia się działanie hormonów, błędy dietetyczne prowadzące do szybkiego przyrostu masy, zmniejszoną wrażliwość na rozciąganie, a nawet uwarunkowania genetyczne. Szacuje się, że problem rozstępów dotyka nawet 8 na 10 kobiet w ciąży. Teoria hormonalna rozstępów opiera się na stwierdzeniu zwiększonego poziomu kortyzolu we krwi, który w istotnym stopniu wpływa na upośledzenie funkcji fibroblastów (komórek odpowiedzialnych m.in. za syntezę kolagenu i elastyny). Kolagen i elastyna są trwałymi, odpornymi na rozciąganie włóknami utrzymującymi elastyczność powłok. Ich mniejsza ilość powoduje zmniejszenie trwałości i elastyczności
skóry, co skutkuje powstawaniem sinoczerwonych rozstępów.
Niewłaściwa dieta, uboga w mikroi- i makroelementy również może być przyczyną powstawania rozstępów.
Szczególną rolę odgrywają tutaj niedobory cynku, krzemu oraz witaminy E. Cynk w dużych ilościach znajduje się w mięsie, podrobach, żółtym serze, kaszy gryczanej, pestkach dyni, orzechach i grochu. Produkty bogate w witaminę E to ciemnozielone warzywa, jajka oraz oleje roślinne. Rozsądna, urozmaicona dieta w czasie ciąży to nie tylko skuteczne zapobieganie rozstępom, ale także sekret dobrego samopoczucia przyszłej mamy i wyraz troski o prawidłowy rozwój malca. Obserwacje ukazujące wielopokoleniowe predyspozycje do występowania rozstępów skłoniły genetyków do wysnucia teorii o możliwym ich dziedziczeniu. Nie udowodniono dotychczas żadnego typu dziedziczenia, lecz jedynie występowanie skłonności do zmian skórnych u córek, których matki miały taki problem w ciąży.
Zapobieganie rozstępom
Leczenie rozstępów jest bardzo trudne, dlatego trzeba robić wszystko, żeby nie dopuścić do ich powstania. Czynne uprawianie sportu i bogata w minerały dieta zmniejszają ryzyko wystąpienia zmian poprzez wzmocnienie mięśni brzucha, redukcję tkanki tłuszczowej i uelastycznienie tkanek. Pamiętajmy – jeśli rozstępy się pojawią, właściwie niemożliwe jest ich usunięcie. Zajście w ciążę powinno więc być sygnałem do podjęcia odpowiednich kroków
zapobiegających powstawaniu rozstępów.
Ostatnim momentem alarmowym jest swędzenie skóry na brzuchu i biodrach pojawiające się około piątego
miesiąca ciąży. Objaw ten oznacza, że powłoki nie wytrzymują napięcia powiększającego się brzucha i lada dzień pojawią się na niej szpecące rozstępy. Wyróżnia się dwie fazy rozwoju rozstępów:
faza I – zapalna, w której nowo powstałe zmiany mają kolor czerwony lub czerwononiebieski. Ułożone są równolegle. Jeśli w tej fazie zaczniemy kurację, mamy duże szanse na ich usunięcie bądź zminimalizowanie.
faza II – zanikowa, w której czerwone pręgi zmniejszają się i rozjaśniają. Często jest to czynnikiem mylącym, gdyż myślimy, że skóra goi się samoistnie, jednak w rzeczywistości ulega bliznowaceniu.
W tym momencie leczenie może tylko zmniejszyć defekt, lecz nie usunie go.
Sposoby na rozstępy
Na rynku kosmetycznym istnieje wiele specjalnych linii preparatów dla kobiet w ciąży mających zapobiegać powstawaniu zmian skórnych. Najpopularniejsze są kremy ujędrniające, mające zwiększać ilość kolagenu i elastyny w tkankach miękkich oraz dodatkowo obkurczać naczynia krwionośne. Przed zakupem jakiegokolwiek preparatu należy dokładnie zapoznać się z dołączoną do niego ulotką, gdyż wiele z nich można zacząć używać dopiero od około czwartego miesiąca ciąży (zawierają substancje teratogenne), a część jest zabroniona w trakcie karmienia piersią (mogą przenikać do mleka matki). Pomocne w walce z rozstępami mogą okazać się masaże ciała oliwką z oliwek lub olejkiem do ciała. Masaż można wykonywać pod prysznicem, wykorzystując dodatkowo zmienny strumień wody. Polewając ciało raz ciepłą, a raz zimną wodą pobudzamy krążenie, co znacząco wpływa na ujędrnienie skóry. Należy bezwzględnie zrezygnować z tej formy zapobiegania rozstępom w przypadku złej jej tolerancji, a także w ostatnim miesiącu ciąży i ciąży zagrożonej przedwczesnym porodem, gdyż masaż brzucha może pobudzić skurcze macicy i doprowadzić do wcześniejszego rozwiązania. Ważne jest także kontrolowanie wagi. Oczywiście, nie chodzi tu o odchudzanie, które w czasie ciąży jest wręcz zabronione, lecz o racjonalną dietę, opartą na spożywaniu posiłków o regularnych porach i odpowiednio dobranych składnikach odżywczych. Regularne ćwiczenia, pływanie czy też spacerowanie pomogą nam utrzymać dobrą formę. Kobieta w ciąży powinna przybrać na wadze w przedziale od 10 do 16 kg. Taki przyrost masy ciała powinien ułatwić paniom uniknięcie niechcianych zmian skórnych. Pamiętajmy, że jeśli profilaktyka zawiedzie i na ciele pojawią się sinoczerwone linie, dalsze stosowanie kremów lub masaż może tylko ograniczyć ich ilość. Rozstępów nie da się niestety całkowicie zlikwidować. Gabinety kosmetyczne lub dermatologiczne oferują laseroterapię, peelingi kwasem glikolowym lub trójchlorooctowym, mikrodermabrazję (złuszczanie zewnętrznej warstwy naskórka przy użyciu diamentowych płytek) lub mezoterapię (polega na wstrzykiwaniu odpowiednich substancji pod skórę w miejscu, gdzie wystąpiły rozstępy). Wszystkie te zabiegi mają na celu złuszczanie skóry, przez co jest ona pobudzona do odnowy. Stymulują one produkcję kolagenu i elastyny, przez co proces odnowy skóry jest przyspieszony. Jest to kosztowna terapia, którą można zacząć najczęściej dopiero po zakończeniu karmienia piersią, wymagająca wielu seansów, a prowadząca jedynie do rozjaśnienia i spłycenia rozstępów. Można zapobiec ich powstaniu, ograniczać ich poszerzanie się, ale gdy już się utworzą, można jedynie zmniejszyć ich widoczność. Całkowite usunięcie jest możliwe jedynie drogą operacyjną.
Literatura:
- Rassner, Dermatologia, Urban i Partner 1992.
- H. Murkoff, A. Eisenberg, S. Hathaway, W oczekiwaniu na dziecko; Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2008.py
- Rozstępy – Wikipedia, wolna encyklopedia
