Astma oskrzelowa jest chorobą układu oddechowego, o przewlekłym charakterze. Polegającą na skurczu mięśni gładkich oskrzeli, zwiększonym wydzielaniem śluzu oraz obrzęku błony śluzowej oskrzelików. Towarzyszącymi objawami są:
- duszność,
- napady męczącego kaszlu,
- utrudniony oddech,
- tachykardia,
- tętno paradoksalne,
- ucisk w klatce piersiowej,
- świsty oddechowe,
- ból w klatce piersiowej podczas wysiłku,
- sinica obwodowa,
- obturacja dróg oddechowych.
W ciąży objawy charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej mogą się nasilić lub wręcz odwrotnie – zminimalizować. Burzliwe zmiany hormonalne zachodzące w organizmie ciężarnej kobiety mają bezpośredni wpływ na przebieg procesu chorobowego.
W czasie ciąży wzrasta prawie o połowę wentylacja minutowa z powodu wzrostu objętości oddechowej płuc. Dlatego istnieje ryzyko zaostrzenia stanu astmatycznego.
Właściwe rozpoznanie choroby warunkuje prawidłowy proces leczenia.
Podczas napadu duszności oraz kaszlu wzrasta ryzyko aspiracji treści żołądkowej do tchawicy z powodu zmniejszonego napięcia wpustu żołądka oraz wzrost objętości zalegać w żołądku. Wpływ na taki stan rzeczy ma także powiększającą się macica, która uciska w znacznym stopniu żołądek.
Personel medyczny powinien być przygotowany do szybkiego rozpoznania oraz wdrożenia leczenia kobiet w ciąży cierpiących na astmę. Pierwszorzędną czynnością pomocy w nagłym ataku astmy jest zapewnienie drożności dróg oddechowych.
Badania ułatwiające diagnozę astmy są:
- spirometria,
- gazometria krwi tętniczej.
Badanie spirometryczne polega na ocenie czynności płuc. Wyniki są przedstawione w postaci liczbowej oraz wykresów. Najczęściej stosuje się tzw. krzywą przepływ– objętość. Jest to wykres, w którym na osi pionowej zaznaczony jest przepływ, a na poziomej – objętość wdychanego i wydychanego powietrza. Krzywa ma charakterystyczny kształt, którego ocena ułatwia interpretację badania.
Gazometria krwi tętniczej jest badaniem gazów we krwi oraz pomiaru pH. Diagnozuje zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej.
Należy podkreślić fakt, iż u kobiet w ciąży wyniki obu tych badań mogą odbiegać od normy, co zakłóca wiarygodność badania z powodu wzrostu wentylacji minutowej.
Jest to związane z fizjologicznymi zmianami adaptacyjnymi w okresie ciąży będącymi przyczyną zmian parametrów matki.
Podczas ciąży opieka pulmonologa jest warunkiem koniecznym. Astmy nie można bagatelizować, ponieważ w każdej chwili może stanowić niebezpieczeństwo dla matki i dziecka. Leczenie ściśle ustala lekarz, nie można leczyć się na własną rękę, czy tak jak w okresie sprzed ciąży. Lekarz zobligowany jest do modyfikacji dawkowania leków, lub zmiany na inne, bezpieczne dla płodu.
Lekarze na ogół ostrożnie wprowadzają nowe metody leczenia, z powodu nieznanego wpływu leków na płód.
Zaostrzenie astmy u ciężarnej polega na:
- prowadzeniu leczenia w warunkach szpitalnych (umiarkowane i ciężkie zaostrzenie astmy),
- częstej oceny czynności płuc matki,
- monitorowaniu stanu płodu poprzez wykonanie badań: USG, KTG,
- ocenie położniczej,
- wdrożeniu leczenia farmakologicznego,
Środki farmakologiczne, które można stosować w trakcie ciąży to:
- adrenalina,
- kortysteroidy,
- antybiotykoterapia,
- metyloprednizolon,
- teofilina i pochodne,
- leki mukolityczne,
- leki antycholinergiczne.
Każde zaostrzenie objawów astmatycznych wymaga konsultacji lekarskiej celem oceny stanu płodu. Jeśli stan pacjentki pogarsza się, wzrastają parametry gazometrii tętniczej należy rozważyć intubację dotchawiczą z podażą tlenu. Należy dążyć do zapewnienia optymalnego stanu zdrowia matki oraz uzyskania optymalnego stanu czynności wentylacyjnej płuc płodu oraz zapobieganie jego niedotlenieniu.
PIŚMIENNICTWO:
-
Bochenek G., Doniec Z., Kryj-Radziszewska E.: Astma oskrzelowa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2011
-
Bręborowicz G.: Ginekologia i położnictwo, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005
-
Benubi Guy I.: Stany naglące w położnictwie i ginekologii, Warszawa 1997
-
Droszcz W.: Astma, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009
-
Droszcz W,: Choroby płuc. Diagnostyka i terapia, Urban & Partner, Wrocław 1999
-
Rowińska - Zakrzewska A., Kuś J.: Choroby układu oddechowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004