Alergia staje się zjawiskiem coraz bardziej rozpowszechnionym. Ze statystyk wynika, że na alergię częściej chorują mężczyźni niż kobiety, ale już występowanie astmy oskrzelowej jako powikłania w rozwoju alergii oddechowej częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Wynikający ze statystyk fakt, częstszej zachorowalności na choroby alergiczne u ludzi młodych, może mieć związek z ogólną tendencją wzrostową, jaką odnotowano w ostatnich czasach, ale również z rozwojem diagnostyki pozwalającej na rozpoznanie alergii.
Alergie pokarmowe są rzadsze, w większości przypadków należy mówić raczej o nietolerancji pokarmowej np. na gluten czy mleko.
Nie dla wszystkich naukowców jasne jest, co tak naprawdę powoduje występowanie alergii. Dotychczas nie wyjaśniono, jaki jest sposób dziedziczenia alergii, ale nie budzi już wątpliwości fakt, że skłonność do alergii uwarunkowana jest genetycznie.
Uważa się, że, aby doszło do ujawnienia się alergii u osoby dziedziczącej skłonność do niej, osoba ta musi bardzo wcześnie, zetknąć się z alergenem, i to w odpowiednio dużym stężeniu. Co tłumaczy statystyki wykazujące, że częściej na alergie zapadają osoby urodzone w kwietniu, maju
i czerwcu, miesiące o nasilonym pyleniu roślin. Specjaliści widzą też związek pomiędzy wzrostem zachorowań w ostatnich latach a postępem cywilizacyjnym. Tłumaczą to coraz większą ilością substancji wytworzonych sztucznie znajdujących się w bezpośrednim otoczeniu człowieka i zatruciem środowiska naturalnego.
Niewątpliwy wpływ na nasilanie się alergii odgrywają zanieczyszczenia domowe preparaty czyszczące, rozpuszczalniki, aerozole, kosmetyki, dym papierosowy. Jednak ludzie równie często są uczuleni na substancje naturalne: pyłki roślin, gluten, grzyby i pleśnie czy kurz. Jako przyczyny występowania alergii, wymienia się toksyny wydzielane przez mikroorganizmy ( zwłaszcza grzyby i pasożyty ) oraz toksyny odłożone w organizmie
( metale ciężkie , obciążenia chemiczne ) oraz rozszczelnienie jelita i związana z tym reakcja autoimmunologiczna.
Alergia jest nieprawidłową reakcją układu obronnego organizmu. Jest chorobą zapalną, która objawia się jako astma oskrzelowa, atopowe zapalenie skóry, alergia pokarmowa, alergiczny nieżyt nosa i spojówek. Przyczyną są alergeny. Mogą nimi być pyłki drzew, traw, chwastów, zbóż, roztocza kurzu domowego, naskórki zwierząt futerkowych, zarodniki grzybów pleśniowych, lateks, konserwanty, barwniki, leki i inne. Z alergenami mają kontakt wszyscy ludzie, ale tylko część z nich cierpi z tego powodu. Problemem bowiem nie jest sam kontakt
z alergenem. Pojawia się on dopiero wówczas, gdy dochodzi do reakcji alergicznej. Reakcja alergiczna jest niewłaściwie wzmocnioną odpowiedzią układu immunologicznego na czynnik, który organizm innych ludzi postrzega jako coś zupełnie nieszkodliwego. Niekiedy reakcje takie wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.
Alergie pokarmowe
Wśród rosnącej liczby chorób alergicznych warto zwrócić uwagę na alergie pokarmowe. Niepożądane reakcje na pokarmy należy nazywać nadwrażliwością na pokarm, jeżeli zaś został udokumentowany mechanizm immunologiczny to właściwym określeniem jest alergia pokarmowa.
Szacuje się, że alergie pokarmowe dotykają 6% dzieci oraz 2-4% dorosłych, przy czym stężenie alergenu wywołujące reakcję alergiczną może być zupełnie inne dla osób, które wykazują alergię na ten sam pokarm. U części dzieci alergie pokarmowe mijają wraz z wiekiem.
Praktycznie każdy pokarm może powodować reakcję alergiczną. Również objawy alergii pokarmowej są bardzo różnorodne i mogą dotykać skóry (wysypka, świąd, pokrzywka), układu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka) czy układu oddechowego (duszności, kaszel, obrzęk krtani). Najbardziej skrajną odpowiedzią organizmu na alergen jest wstrząs anafilaktyczny, który może doprowadzić nawet do śmierci.
Pokarmy, które najczęściej wywołują niewłaściwą reakcję organizmu, decyzją Unii Europejskiej muszą być wymieniane na opakowaniach produktów, jeśli są ich składnikami. Należą do nich:
- Zboża zawierające gluten (tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, pszenica orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe) i produkty pochodne.
- Skorupiaki i produkty pochodne.
- Jaja i produkty pochodne.
- Ryby i produkty pochodne.
- Orzeszki ziemne/orzeszki arachidowe i produkty pochodne.
- Soja i produkty pochodne.
- Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą).
- Orzechy tj. migdały, orzechy laskowe, orzechy włoskie, orzechy nerkowca, orzechy brazylijskie, pistacje, orzechy makadamia i produkty pochodne.
- Seler i produkty pochodne.
- Gorczyca i produkty pochodne.
- Nasiona sezamu i produkty pochodne.
- Łubin i produkty pochodne.
- Mięczaki i produkty pochodne.
Celem oznaczania produktów jest ostrzeżenie osób wrażliwych przed pokarmami, które mogą wywołać negatywną reakcję ich organizmu (nie tylko alergiczną). Dieta eliminacyjna jest bowiem podstawowym narzędziem walki z alergenami pokarmowymi.
Niekiedy można spotkać na opakowaniach produktów spożywczych zwrot “może zawierać”, co oznacza, że dany produkt, choć w składzie nie ma czynnika uczulającego, to jednak na linii produkcyjnej mógł zostać “zanieczyszczony” alergenami, np. orzechami.
W przypadku podejrzenia alergii pokarmowej należy zgłosić się do lekarza alergologa, który będzie w stanie odróżnić ją od nietolerancji pokarmowej, a przede wszystkim zaproponować właściwe dietę i leczenie.
Alergie wziewne
Najczęściej występujące alergie na pyłki roślin (drzew, traw, zbóż, chwastów itd.) zna chyba każdy z nas. Jeszcze pod koniec zimy w naszym klimacie zaczyna się intensywne pylenie roślin.
Pyłkowica to nie jedyny rodzaj alergii wziewnej. Nasz układ oddechowy może też reagować alergicznie np. na dym papierosowy, kurz (znajdujące się w nim roztocza), niektóre substancje chemiczne itd.
Najczęstszymi objawami alergii wziewnych jest nieżyt nosa, katar, kichanie, problemy z oddychaniem, napady astmy oraz alergiczne zapalenie spojówek (zaczerwienienie oczu, łzawienie, swędzenie).
Alergie kontaktowe
Do grupy alergii kontaktowych zalicza się wszelkie nieprawidłowe reakcje skóry lub błon śluzowych na kontakt z alergenem. Alergie kontaktowe mogą wywoływać np. lateks, biżuteria (nikiel), sierść zwierząt lub kosmetyki. Jeśli borykamy się ze stanami zapalnymi skóry na tle alergicznym (alergie skórne, atopowe zapalenie skóry), oprócz wizyty u alergologa, możemy też spróbować odwiedzić dermatologa specjalizującego się w leczeniu takich zmian.
Diagnostyka alergii
Napady alergiczne, różnią się od innych chorób o podłożu zapalnym tym, że nie towarzyszy im temperatura. Objawami uczuleń oddechowych może być swędzenie oczu, katar, świszczący nierówny oddech, suchy, szczekliwy kaszel i duszności. Gdy napad tego rodzaju wystąpi raz – nie musimy szukać pomocy u specjalisty – wystarczy wizyta u lekarza pierwszego kontaktu. Gdy objawy te narastają lub powtarzają się, konieczne jest leczenie
u specjalisty alergologa. Wstępną i najpopularniejszą metodą rozpoznania alergii są testy skórne; punktowe lub płatkowe. Przeprowadza je się poprzez nałożenie na skórę badanego roztworu z zawartością alergenu. Po nakłuciu skóry pacjenta roztwór wchodzi w reakcję z tkankami organizmu. Efekt w postaci bąbla daje podejrzenie, ale nie pewność istnienia alergii. Istnienie bąbla o średnicy powyżej 3 mm oznacza obecność przeciwciał swoistych dla danego alergenu. Testy skórne są szczególnie przydatne przy badaniu uczuleń na alergeny wziewne, natomiast ich zastosowanie w przypadku alergii pokarmowych ma mniejszą wartość.
Innym środkiem pozwalającym na wykrycie alergii jest badanie krwi chorego w celu wykrycia wysokości stężenia IgE. Wynik przekraczający normy stanowi podejrzenie istnienia alergii.
Wykrywanie alergii pokarmowych – zwłaszcza u dzieci - następuje w drodze diety eliminacyjnej. Z codziennego menu usuwa się odpowiednio kolejne produkty i obserwuje efekty. Brak reakcji alergicznej po usunięciu z diety danego pokarmu, świadczy o alergicznym wpływie tego pokarmu na chorego.
Każdą z powyższych metod rozpoznawania chorób alergicznych poprzedza wywiad lekarski, gdzie lekarz zdobywa informacje na temat dotychczasowych objawów w kontakcie z podejrzanym alergenem, częstotliwości i dolegliwości objawów, ewentualnych innych chorób towarzyszących oraz występowania chorób alergicznych wśród rodziny.
Zdiagnozowanie alergii oraz znalezienie antygenów będących jej przyczyną pozwala na rozpoczęcie właściwego leczenia, eliminowanie tych czynników w przypadku alergii pokarmowych oraz właściwe postępowanie w życiu codziennym. Zmniejszenie ekspozycji na alergeny poprzez usuniecie w miarę możliwości ich z otoczenia, unikanie kontaktów ze zwierzętami, usuniecie dywanów i tkanin przy uczuleniu na kurz i roztocza, unikanie spacerów w czasie kwitnienia traw lub drzew pozwala nam na zmniejszenie występowania objawów chorobowych Ostatnie badania wykazały, że występują predyspozycje genetyczne do rozwoju alergii. Dzieci rodziców u których występowały alergie mają większą predyspozycję do zachorowania niż dzieci z rodzin gdzie alergie nie występowały.
Bibliografia
- Alergie pytania i odpowiedzi : Barbara Jakimowcz-Klein , Wydawnictwo: Astrum, 2004
- Alergia pokarmowa: Agatha i Calvin Thrash, Phylis Austin, Wydawnictwo: fundacja źródła życia, 2000
- Jak żywić niemowlęta i małe dzieci: Hanna Szajewska, Piotr Albrecht , Wydawnictwo: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009
- http://www.alergia-pokarmowa.med.pl
- Alergia u Dzieci | eDziecko.pl
- http://www.poradnikmedyczny.pl/mod/archiwum/2516_wyprysk_alergiczny.html
