CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU NOWORODKA I NIEMOWLĘCIA Okres noworodkowy liczony jest od dnia urodzenia do 28 dnia życia.
Pierwszy miesiąc
Główka noworodka stanowi 1/4 długości ciała.
Obwód główki w płaszczyźnie podpotyliczno ciemieniowej wynosi średnio ok. 32 cm.
Część mózgowa czaszki jest większa od części twarzowej.
Szkielet noworodka jest elastycznie giętki odporny na urazy, ponieważ tkanka kostna zawiera mniej substancji stałych a więcej wody.
Noworodek zachowuje ułożenie płodowe, ma zgięte kończyny górne w stawach łokciowym i zgięte kończyny dolne w stawach kolanowych.
Główka przygięta jest do klatki piersiowej .
Dłonie zaciśnięte.
Noworodek słyszy i reaguje na dźwięki.
Zmysł smaku jest dobrze rozwinięty: smak słodki i kwaśny pobudzają odruch ssania , a gorzki i słony hamują.
Noworodek reaguje na światło i może skupić wzrok na dużych przedmiotach oddalonych ok. 20-25 cm od swojej twarzy, jednak widzi bardzo nieostro.
Odruchy noworodkowe
Odruch Moro → powstaje w odpowiedzi na gwałtowną zmianę pozycji ciała lub głośny dźwięk. Zanika prawidłowo pomiędzy 5 a 6 miesiącem życia.
Odruch ssania i szukania → w odpowiedzi na drażnienie noworodek odwraca głowę, otwiera usta i zaczyna ssanie. Utrzymuje się do połowy 6 miesiąca.
Odruch chwytny rąk-> podrażnienie dłoni powoduje zgięcie wszystkich palców. Zanika pod koniec 6 miesiąca.
Odruch chwytny stóp → podrażnienie powierzchni podeszwowej stopy wywołuje zgięcie palców. Zanika pod koniec 12 miesiąca życia.
Odruch podparcia i chodu automatycznego → Jeśli chwycimy dziecko pod pachy tak aby jego stópki dotykały podłoża zacznie on przebierać nóżkami tak jakby chciał iść do przodu. Zanika ok. 2 miesiąca życia.
Odruch Babkina → jednoczesny ucisk na wewnętrzną powierzchnie obu dłoni powoduje otworzenie ust. Zanika w połowie 2 miesiąca życia.
Odruch Galanta → u dziecka ułożonego na brzuchu drażni się skórę bocznej powierzchni ciała na wysokości lędźwiowej. W przypadku prawidłowości dziecko zgina tułowie w stronę drażnioną. Zanika ok. 4 miesiąca życia.
Asymetryczny odruch toniczny szyi → przy skręcaniu bocznie głowy następuje wyprostowanie rąk i nóg po tej samej stronie, a zgięcie rąk i nóg po stronie przeciwnej.
Nie martw się gdy:
Dziecko utraci do 10% swojej wagi urodzeniowej w pierwszych dniach swojego życia. Jest to fizjologiczny stan przejściowy noworodka, spowodowany jest on: wydaleniem smółki, oddaniem moczu, utratą mazi płodowej, utratą wody przez skórę w wyniki parowania
Dziecko dostanie żółtaczkę fizjologiczną. Ujawnia się ona w 2 dobie życia. Jedną z przyczyn jest zwiększone wytwarzanie bilirubiny w skutek większej masy i krótszego czasu życia krwinek czerwonych.
Fizjologiczne zmiany skóry występujące w okresie noworodkowym
Prosaki → białawe zaskórniki na nosie i brodzie powstające w skutek przejściowego zaczopowania gruczołów łojowych, zanikają w ciągu kilku tygodni po porodzie.
Rumień-> zaczerwienie skóry z niewielkimi grudkami o charakterze pokrzywki pojawiają się zwykle po 48h od urodzenia, zanikają spontanicznie.
Poduszeczka tłuszczowa policzka → suchy, pogrubiały nabłonek błony śluzowej warg w pierwszych tygodniach życia, nie wymaga leczenia samoistnie zanika.
Rozwój niemowlaka- Okres niemowlęcy trwa od 28 dnia życia do ukończenia 1 roku życia.
2 miesiąc
Drugi miesiąc życia to czas przechodzenia od okresu noworodkowego do wczesnego niemowlęctwa. Podstawowe fizjologiczne procesy adaptacyjne zakończyły się. Dziecko coraz lepiej przystosowuje się do samodzielnego życia.
Skóra stała się odporniejsza, naskórek pogrubiał i znacznie mniej się złuszcza.
Pępek pokrył się naskórkiem, wciągnął do środka, chowając się częściowo pod fałdem skóry brzucha.
Ssanie stało się efektywniejsze.
Niemowlę waży o około 800 g więcej. Urosło około 3 cm. Główka stała się kształtna.
Dziecko położone na brzuchu unosi głowę i trzyma ją uniesioną przez około 10 sekund.
Opanowuje ruchy mięśni szyi, tułowia i barków.
Niemowlę potrafi już skupić wzrok na pochylonej nad sobą twarzy, wpatruje się uważnie, a następnie świadomie uśmiecha. Próbuje też wodzić wzrokiem za pokazywanymi przedmiotami.
Leżąc na plecach z lekko uchylonymi ustami zaczyna wydawać dźwięki przypominające samogłoski “a” lub “e”.
3 miesiąc
Trzeci miesiąc kończy pierwszy kwartał życia dziecka. Postępy w rozwoju, które osiągnęło są olbrzymie.
Ciężar ciała powiększył się o dalsze 600-800 g.
Stopniowo zanikają odruchy noworodkowe: automatycznego chodu, pełzania, obejmowania, odruch chwytny, podpórkowy. Już nie za każdym razem można je wywołać. Zmniejsza się też napięcie mięśniowe, dłonie często są otwarte.
Leżąc na brzuchu dziecko podnosi wysoko głowę i ramiona. Może dość długo pozostać w tej pozycji. Podniesione do pozycji siedzącej, nieco lepiej utrzymuje głowę w pionie - mocniejsze mięśnie szyi.
Ma coraz bardziej celowe, skoordynowane ze wzrokiem ruchy rąk. Próbuje dotknąć zawieszonej nad nim zabawki, trafić do buzi palcem, trzymać przez chwilę w rączce grzechotkę, potrząsnąć nią (choć nie potrafi jeszcze samodzielnie jej uchwycić).
4 miesiąc
Dziecko przybiera na wadze nieco mniej niż w poprzednich miesiącach. Również przyrost wzrostu nie jest tak duży jak poprzednio.
Obwód klatki piersiowej zaczyna być większy niż obwód głowy.
Położone na brzuszku zupełnie pewnie i na długo unosi głowę i klatkę piersiową, opierając się na przedramionach; próbuje też w tej pozycji unieść rączki, jednocześnie prężąc nóżki - wówczas przy energicznych ruchach buja się na brzuszku jak kołyska.
Dalszy postęp w rozwoju emocjonalnym: pojawiają się i utrwalają zachowania świadczące o podstawowych emocjach, np. radości na widok twarzy matki, gniewu, gdy ograniczamy swobodę ruchów przy ubieraniu, strachu przy nagłej utracie równowagi, nagłym dźwięku, powagi na widok obcej twarzy.
Dziecko coraz bardziej jest zainteresowane zabawkami, a zwłaszcza tymi wydającymi dźwięki. Chwyta dość sprawnie i potrząsa przedmiotami stopniowo ujmując je w obie rączki.
5 miesiąc
Na początku 5 miesiąca życia maluch zazwyczaj podwaja swoją wagę urodzeniową.
Dzięki coraz mocniejszym mięśniom tułowia i nóg potrafi:
- położone na plecach, wygiąć kręgosłup i zrobić “mostek”, wspierając się na głowie i nogach;
- obracać się z pleców na boki;
- współdziałać przy podciąganiu do siedzenia, podkurczając nogi, ręce i głowę;
- w pozycji na brzuchu opierać się na dłoniach, czasem też utrzymywać ciężar ciała tylko na jednej ręce, by drugą sięgnąć po grzechotkę w przód lub w górę - wtedy może się niechcący przekręcić na plecy (nie celowo).
- uniesione w górę pręży nogi, szukając podłoża. Gdy do niego dotknie, opiera się podwiniętymi paluszkami (nie całą stopą)
Głośno gaworzą, śmieją się, piszczą zmieniając ton. Pojawiają się sylaby “ghee”, “ra”, “da”.
6 miesiąc
Zazwyczaj pojawia się pierwszy ząbek. Niektóre maluchy ząbkują dużo później, inne nieco wcześniej.Pierwszym ząbkiem jest najczęściej dolny, przyśrodkowy siekacz, tuż za nim wyrzyna się drugi.
Wzrasta wrażliwość słuchu i uwagi (np. może je obudzić drobny hałas.)
Wyraźnie gaworzy, tworząc ciągi rytmiczne powtarzanych sylab z ciekawą intonacją; pojawiają się też nowe dźwięki.
Niektóre niemowlęta próbują samodzielnie siedzieć, jeszcze ze zgiętym kręgosłupem.
7 miesiąc
Rosną następne ząbki; są to górne przyśrodkowe jedynki.
Podtrzymywane pod paszkami podskakuje (“sprężynuje”) z wielkim zapałem.
Do tej pory maluch nie potrafił zgarniać pokarmu z łyżeczki, jej zawartość trzeba było wlewać do buzi. Obecnie dziecko zgarnia pokarm wargami (przestaje ssać łyżeczkę).Próbuje gryźć stałe pokarmy.
W tym miesiącu dziecko podpełźnie w kierunku interesującej rzeczy, usiądzie chwyci ją w rączki i zacznie przekładać.
Chwyta 2 przedmioty w 2 ręce, stuka przedmiotami w podłoże; Przekłada przedmiot z ręki do ręki.
8 miesiąc
W ósmym miesiącu życia, dziecko rozwija przede wszystkim umiejętność raczkowania i pełzania.
Siedzi pewnie bez podparcia przez kilka minut;
Podtrzymywane pod paszkami próbuje stać, ale biodra pozostają zgięte. Nadal radośnie “sprężynuje”.
Nabywa umiejętności rzucania - śledzi wyrzucone przedmioty;
Pociąga za ubranie, sprawdza co masz w kieszeni;
W jego gaworzeniu pojawiają się już proste “słowa” - tak zwane gaworzenie wielosylabowe.
Sprawnie manipuluje przedmiotem trzymanym w dłoniach; chwyta przeciwstawiając kciuk, ale nadal w tej samej płaszczyźnie co reszta paluszków (jak nożyce); nie chwyta jeszcze samymi opuszkami palców.
Prawie stale coś “mówi” do siebie, jakby komentowało, co widzi, co robi, co mu się przydarza; wyraża zdziwienie, zachwyt, (“Oo!”), dumę, poczucie siły, radość, strach.
9 miesiąc
Dziecko waży o około 6-7 kg więcej niż przy urodzeniu, a więc niektóre dzieci potroiły swoją wagę.
Proporcje ciała zmieniają się. Nadal głowa duża, ale stosunkowo mniejsza niż przy urodzeniu, tułów dość duży, a króciutkie kończyny wydłużają się.
Każdego dnia przybywa nowa umiejętność, maluch zaczyna być wszędobylski, pełza oparty na przedramionach lub raczkuje.
Raczkuje.
trzymając się czegoś potrafi samo stanąć.
Bawi się w chowanego (“a kuku”).
Gaworzy aby zwrócić na siebie uwagę dorosłych.
Manipuluje przedmiotami: wyjmuje z dużego przedmiotu mały, ale wkładając mały przedmiot; do dużego nie wypuszcza go z ręki.
10 miesiąc
Dziesięciomiesięczne niemowlę wypowiada kilka dwusylabowych słów, najczęściej są nimi mama, tata.
Stąpa bokiem trzymając się poręczy.
Naśladuje proste czynności i wykonuje je na polecenie (np. “pa, pa”, “kosi, kosi”).
Świadomie powtarza sylaby.
Raczkuje lub w inny sposób się przemieszcza, np. siedząc z podwiniętą jedną nogą.
Ma zwykle trzy lub cztery zęby, są to dwa przyśrodkowe siekacze dolne i dwa górne.
Samo siada i bez trudu utrzymuje tę pozycję przez dłuższy czas.
11 miesiąc
Ząbków przybywa.
Podnosi zabawkę przykucając lub schylając się, trzyma się przy tym jedną ręka poręczy.
Chodzi do przodu prowadzone za rękę,
Precyzyjnie posługuje się przedmiotami.
Świadome powtarzanie sylab, słów np. “da”.
Sam stoi.
Potrafi samodzielnie jeść jabłko, biszkopt, próbuje pić z filiżanki trzymanej przez mamę (chce ją podtrzymywać.)
12 miesiąc
Bez zachęcania próbuje stać samo, nie podtrzymywane. Nie rezygnuje z raczkowania lub innego sposobu poruszania się.
Rozumie i potrafi wykonać kilka prostych poleceń, łatwo się jednak rozprasza i nie zawsze wykonuje je do końca.
Je samo ciasteczko, kawałek jabłka, kromkę chleba.
