Opisywane w teoretycznej literaturze przedmiotu pozytywne i negatywne konsekwencje naturalnego karmienia niemowląt w praktyce mają charakter indywidualny – mogą być dostrzegane przez kobiety lub niespostrzegalne dla nich. Ponadto, co wydaje się bardzo ważne, kobiety nawet mimo posiadania wiedzy na ich temat mogą, choć nie muszą, przypisywać im istotne znaczenie.
Początki macierzyństwa – ciąża, poród a później okres połogu – stanowią dla kobiety nowe doświadczenie życiowe. W tym czasie ulega zmianie psychologiczny obraz samej siebie. Zachodzi bowiem konieczność przebudowy koncepcji własnej osoby jako nie tylko kobiety, ale także matki. Ze względu na zmianę stosunku do samej siebie związanej z rozwijającą się świadomością obecności dziecka, zmianie ulegają także relacje z innymi. Pojawić się może obawa przed zmianą w stosunkach z mężem.
Osoby bliskie – szczególnie właśnie ojciec dziecka – stają się ważnym źródłem emocjonalnego wsparcia dla kobiety, zwłaszcza w okresie karmienia piersi.
Zmianie ulegają również podstawowe cele życiowe, gdzie najważniejszym celem zaraz po porodzie staje się opieka nad nowonarodzonym dzieckiem. Jedną z podstawowych decyzji jest wówczas wybór najlepszego i najodpowiedniejszego dla jej dziecka sposobu karmienia. Zdarza się także, iż kobiety nie są jeszcze przekonane o sposobie odżywiania swojego dziecka po porodzie. Brak decyzji może wiązać się z wieloma czynnikami, np. może wynikać z poczucia niepewności w zakresie opieki nad niemowlęciem, z braku zainteresowania sposobami sprawowania opieki nad dzieckiem czy z braku znajomości tych sposobów.
Kobiety, które zdecydowały się na naturalne karmienie, mogą przeżywać lęk o to, czy poradzą sobie z tym zadaniem, czy będą potrafiły skutecznie karmić piersią – czy opanują tę umiejętność. Naturalne karmienie może być spostrzegane jako trudne zadanie, szczególnie przez matki, które nie mają żadnych doświadczeń w karmieniu niemowląt. Wiadomo bowiem, iż człowiek odczuwa lęk w związku z sytuacjami nowymi, nieznanymi.
Kobiety mogą odczuwać także lęk związany ze spostrzeganymi problemami dotyczącymi naturalnego karmienia. Mogą również obawiać się przemęczenia psychicznego wynikającego z poczucia „uwiązania do dziecka”, z niemożności nawet chwilowego opuszczenia dziecka i wyjścia z domu. Inne obawy dotyczyć mogą poczucia przemęczenia fizycznego, związanego z „nie przespanymi nocami z dzieckiem wiszącym przy piersi”.
Inne obawy dotyczyć mogą zmian w relacji z partnerem (ojcem dziecka). Kobieta bać się może negatywnej zmiany tej relacji. Brak czasu dla męża związany z koniecznością poświęcania go niemowlęciu i bliski kontakt matki z dzieckiem podczas karmienia, mogą być odbierane przez męża jako zagrożenie jego pozycji w rodzinie i mogą się wiązać z uczuciem zazdrości o kobietę lub z inną odmianą owej zazdrości – z zazdrością o jej biust. Karmienie piersią może być przez kobiety spostrzegane jako przyczyna zmniejszenia atrakcyjności fizycznej dla męża wskutek pogorszenia sylwetki – zwiększenie wagi ciała, deformacja biustu.
S. Kitzinger wskazuje na jeszcze inny rodzaj emocji odczuwanej przez część kobiet karmiących piersią – uczucie wstydu przed obnażaniem zakrytej części ciała, jaką jest pierś, i przed wydzielaniem przez siebie „płynu podobnego do potu, wypływającego niezależnie od woli, podobnie jak śluz czy katar wydzielany z nosa” .
Kolejne podkreślane w literaturze przedmiotu obawy kobiet karmiących dotyczyć mogą braku pewności, czy dziecko spożyło dostateczną, wymaganą dla prawidłowego rozwoju ilość mleka kobiecego.
Wymienione dotychczas psychologiczne aspekty sytuacji kobiety karmiącej piersią miały raczej negatywny charakter. Oczywiście istnieje szereg innych aspektów, mających dla kobiety karmiącej swoje dziecko piersią charakter pozytywny.
We wszystkich psychologicznych opracowaniach poświęconych naturalnemu karmieniu podkreśla się, iż kobieta w czasie karmienia piersią ma możliwość poczucia bliskości dziecka, doświadczenia szczęścia i pełni macierzyństwa. Dopracowano się bogatej wiedzy psychologicznej na temat pozytywnego znaczenia relacji matki i dziecka w trakcie naturalnego karmienia.
Kobieta może mieć także przeświadczenie, iż daje swojemu dziecku „to co dla niego najlepsze”, że wybrała najodpowiedniejszy dla jego zdrowia i prawidłowego wzrostu sposób odżywiania. W koncepcjach psychologii rozwoju dziecka w okresie niemowlęcym podkreśla się znaczenie naturalnego karmienia dla jego zdrowia psychicznego – w akcie wzajemnego zaangażowania rodzi się pełne przywiązanie i poczucie ufności, które są podstawami prawidłowego rozwoju. Naturalne karmienie jest więc sposobem odżywiania niemowlęcia najbardziej korzystnym dla zdrowia matki i dziecka. I jak akcentuje jeden z najwybitniejszych badaczy problemu D. W. Winnicott: „Nie chodzi tu tylko o choroby lub zaburzenia psychiczne, ale o bogactwo osobowości, siłę charakteru, otwarcie na szczęście, zdolność do rewolucji i buntu” .
Kobieta karmiąca piersią może mieć świadomość czerpania z tego sposobu odżywiania niemowlęcia korzyści materialnych, ponieważ mleko kobiece w zasadzie nic nie kosztuje. Fakt ten może mieć istotne znaczenie szczególnie dla kobiet z rodzin o niskim statusie materialnym. Wreszcie, kobieta karmiąca swoje dziecko piersią może doceniać wygodę i praktyczność związaną z tym sposobem odżywiania, ponieważ w każdej chwili, bez żadnych przygotowań ma możliwość nakarmienia dziecka, jednocześnie oszczędzając czas i ograniczając wysiłek. To też dla kobiety forma odpoczynku, relaksu. Mało kto bowiem potrafi przeszkadzać karmiącej matce, traktując ewentualne zakłócenie tego czasu jako coś wysoce niestosownego.
Literatura:
- Frąc D., Nestorowicz A., Skurzak A.: „Wsparcie w okresie laktacji”, Pielęgniarka i Położna, 2001, 7, s.18-20
- Gajewska E., Świderska B., Fuchs B., Terpińska E.: „O karmieniu naturalnym raz jeszcze”, Klinika Pediatryczna, 2000, 8(3), s.357-361
- Kitzinger S.: „Karmienie piersią”, PZWL, Warszawa, 1988
- Krupa M.: „Sztuka karmienia piersią”, La Leche League International, 1997i Położna, 2001, 7, s.18-20
- Marianowski L.: „Od poczęcia do narodzin. Poradnik dla przyszłych rodziców”, Pelargos, Warszawa, 2003
- Nehring-Gugulska M.: „Warto karmić piersią”, (literatura bez wydawcy)
- Neifert M.R.: „Optymalizacja karmienia piersią w okresie okołoporodowym”, Medycyna Praktyczna-Ginekologia i Położnictwo, 1999, 4, s.55-64
- Saracen A.: „Karmienie naturalne”, Magazyn Pielęgniarki i Położnej, 2002, 11, s.29
- Sępowicz-Buczko K.: „Zalety i wady karmienia piersią w opinii położnych i matek nowo narodzonych dzieci” cz.1, Pielęgniarka i Położna, 2001, 8, s.9-11
- Wawak-Sobierajska B.: „Psychologiczne uwarunkowania naturalnego karmienia niemowląt”, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 2002
